Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Polski obywatel odsiaduje wyrok 14 lat więzienia z paragrafu o szpiegostwo w kolonii karnej w Rosji
• Ministerstwo Sprawiedliwości planuje wystąpić do władz Rosji o przekazanie skazanego Polsce w celu dalszego odbywania kary
• Rzecznik Praw Obywatelskich prosi resort o informacje nt. wszelkich działaniach w sprawie

RPO podjął z urzędu sprawę obywatela RP, skazanego w 2019 r. przez Sąd Najwyższy Federacji Rosyjskiej na wieloletnią karę pozbawienia wolności za szpiegostwo. Przebywa on obecnie w kolonii karnej w Zubowej Polanie. Warunki, w jakich jest osadzony, budzą poważne wątpliwości z punktu widzenia podstawowych praw i wolności.

Rzecznik pisał już w tej sprawie do ombudsman Federacji Rosyjskiej Tatiany Moskalkovej. - Byłbym niezmiernie wdzięczny za zbadanie m.in., w jakich warunkach odbywa karę i co możemy zrobić więcej, aby w tym przypadku można było dochować standardów praw człowieka – podkreślał Adam Bodnar.

Poprosił też szefa MSZ o podanie, jakie działania podjął na rzecz obywatela.  Wiceszef MSZ Piotr Wawrzyk odpowiedział, że wydział konsularny ambasady w Moskwie zajmuje się sprawą od kwietnia 2018 r. Nie ma dowodów, by obywatel był dyskryminowany lub traktowany gorzej, niż pozostali współosadzeni.

Konsul podjął zaś następujące działania:

• Wystosowano 12 not dyplomatycznych do Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rosji.
• Konsul 6 razy odwiedził go; ostatnio w dniu 13.10.2020 r.
• Przekazano 7 bezzwrotnych zapomóg pieniężnych, każda w wysokości ok. 100 euro. Ostatnio w dniu 16.12.2020 r. Przekazywano również paczki z odzieżą, artykułami spożywczymi i znaczkami pocztowymi.
• Konsul był obecny na posiedzeniach sądu 19.07.2018 (na rozprawie jawnej) i 25.06.2019 (na ogłoszeniu wyroku podczas jawnego posiedzenia sądu). Należy przy tym zaznaczyć sprawa generalnie miała charakter niejawny. Wnioski o udział Konsula w niejawnych posiedzeniach sądu każdorazowo napotykały na odmowę.
• Na wniosek Polaka konsul niezwłocznie podejmuje stosowne interwencje w jego sprawie u miejscowych służb więziennych.
• Utrzymywany jest stały kontakt Konsula ze służbami więziennymi, adwokatami  oraz jego rodziną.
• Urząd pośredniczy w wymianie korespondencji między nim a  jego małżonką, jednocześnie dokonując tłumaczeń przekazywanej korespondencji (rosyjski/polski).
• Polak posiada bezpośrednie numery telefonów do kierownika Wydziału Konsularnego RP w Moskwie, z których dość regularnie korzysta, ostatnia rozmowa odbyła się 21 stycznia 2021 r. Poinformował w niej, że czuje się dobrze i podziękował za szybką interwencję Konsula ws. zamykania go w karcerze. Wg jego opinii przyniosło to oczekiwany skutek i jak dotąd nie spotykają go szykany ze strony administracji więzienia.

- Kwestie związane z ewentualnym przekazaniem więźnia do Polski znajdują się w kompetencji Ministerstwa Sprawiedliwości. Z posiadanych przez nas informacji wynika, że Ministerstwo Sprawiedliwości planuje złożyć wniosek na podstawie Umowy polsko-rosyjskiej o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych o przekazanie  do Polski w celu dalszego odbywania kary. Wniosek polskiego Ministerstwa Sprawiedliwości jest niezależny od negatywnie rozpatrzonej przez rosyjskie Ministerstwo Sprawiedliwości prośby o przeniesienie złożonej przez samego osadzonego - dodał Piotr Wawrzyk.

Dlatego teraz RPO prosi MS o informacje.

Odpowiedź sekretarza stanu MS Michała Wosia (aktualizacja 22 marca 2021 r.) 

W lipcu 2020 r. Ministerstwo Sprawiedliwości otrzymało prośbę obywatela polskiego o umożliwienie mu odbycia w Polsce kary 14 lat pozbawienia wolności orzeczonej wobec niego wyrokiem sądu rosyjskiego.

Po zapoznaniu się z prośbą skazanego i analizie treści wyroku sądu rosyjskiego Ministerstwo Sprawiedliwości niezwłocznie podjęło czynności w celu jak najszybszego przejęcia go do Polski. Mając na uwadze, że strona rosyjska już we wrześniu 2020 r. odmówiła - bez podania przyczyny takiej decyzji - zgody skazanemu na przekazanie go do Polski na podstawie Konwencji o przekazywaniu osób skazanych z 21.03.1983 r., której stronami są oba państwa, zdecydowano o wystąpieniu do strony rosyjskiej na podstawie Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Federacją Rosyjską o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych z 16.09.1996 r., która stanowi drugą, niezależną podstawę prawną do przekazywania skazanych w relacjach pomiędzy Polską a Rosją.

W tym celu Ministerstwo Sprawiedliwości wystąpiło do Ministerstwa Sprawiedliwości Federacji Rosyjskiej, informując o swoim zainteresowaniu przekazaniem skazanego do Polski i zwróciło się jednocześnie o nadesłanie dokumentów określonych w art. 89 ust. 2 wskazanej Umowy, które niezbędne są do przeprowadzenia przed polskim sądem postępowania w przedmiocie stwierdzenia prawnej dopuszczalności przejęcia do wykonania w Polsce kary orzeczonej wyrokiem sądu rosyjskiego. Uzyskanie takiego orzeczenia sądu w tym przedmiocie jest warunkiem koniecznym do tego, aby Minister Sprawiedliwości mógł wystąpić oficjalnie wystąpić z wnioskiem o przekazanie go do Polski lub wyrazić zgodę na takie przekazanie, gdyby taki wniosek złożyła strona rosyjska (art. 608 § 3 kpk i art. 609 § Ikpk).

Do chwili obecnej strona rosyjska nie nadesłała wnioskowanych dokumentów i nie udzieliła żadnej odpowiedzi. Z uwagi na powyższe w lutym 2021 r. skierowane zostało ponowne wystąpienie w tej sprawie do władz rosyjskich, jak również zwrócono się do Ambasady RP w Moskwie o niezwłoczne podjęcie działań w celu uzyskania stanowiska strony rosyjskiej odnośnie do przekazania skazanego do kraju.

W przypadku pozytywnej reakcji władz Federacji Rosyjskiej na wystąpienie Ministerstwa Sprawiedliwości i uzyskaniu wymaganych dokumentów Minister Sprawiedliwości zwróci się w do właściwego sądu o pilne podjęcie czynności określonych przepisami kodeksu postępowania karnego w celu realizacji przekazania.  

VII.531.12.2021