Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Polski obywatel odsiaduje wyrok z paragrafu o szpiegostwo w kolonii karnej w Rosji – ostatnio za prośbę o przekazanie go Polsce został ukarany karcerem
• Z informacji mediów wynika, że jest przetrzymywany w warunkach naruszających podstawowe prawa człowieka
• Rzecznik Praw Obywatelskich pisze w jego sprawie do swej rosyjskiej odpowiedniczki; interweniuje też w polskim MSZ

RPO z niepokojem zapoznał się z doniesieniami medialnymi na temat bardzo trudnej sytuacji, w jakiej się znalazł pan Marian. W 2019 r. został on skazany przez Sąd Najwyższy Federacji Rosyjskiej na wieloletnią karę pozbawienia wolności z paragrafu dotyczącego szpiegostwa.

Przebywa on obecnie w kolonii karnej w Zubowej Polanie. Na poważne naruszanie praw osadzonych w tym zakładzie oraz brak możliwości kontaktu z światem zewnętrznym zwracała w przeszłości uwagę m.in. Helsińska Fundacja Praw Człowieka.

Z doniesień mediów wynika, że istnieje uzasadnione podejrzenie, iż Polak jest  przetrzymywany w warunkach naruszających podstawowe prawa człowieka. Jego kontakty z rodziną są bardzo utrudnione, a w ich trakcie nie może się on posługiwać językiem polskim. Sprawa jest znana Ministerstwu Spraw Zagranicznych i Ministerstwu Sprawiedliwości.

W piśmie do RPO Federacji Rosyjskiej Tatiany Moskalkovej, Adam Bodnar napisał, że rodzina pana Mariana ma bardzo ograniczone możliwości kontaktu z nim ze względu na pobyt w kolonii karnej oddalonej ponad 450 km od Moskwy oraz brak środków na pokrycie kosztów takiej podróży. RPO ponadto wskazuje, że jest on ojcem sześciorga dzieci i nie był karany.

- Byłbym niezmiernie wdzięczny za zbadanie m.in., w jakich warunkach odbywa karę i co możemy zrobić więcej, aby w tym przypadku można było dochować standardów praw człowieka – pisze Adam Bodnar.

Poprosił też szefa MSZ o informacje w sprawie, w tym o podanie, jakie działania resort podjął dotychczas na rzecz obywatela.

Odpowiedź wiceszefa MSZ Piotra Wawrzyka (aktualizacja 1 marca 2021 r.)

Wydział Konsularny Ambasady RP w Moskwie zajmuje się sprawą od kwietnia 2018 r., czyli od momentu powzięcia informacji o zatrzymaniu. Należy przy tym zaznaczyć, że sprawa ta od początku traktowana jest przez Konsula w Moskwie priorytetowo, a zaangażowanie oparte jest przede wszystkim na instrumentach przewidzianych przez Ustawę Prawo Konsularne z dnia 25 czerwca 2015 roku.

Polak przebywa w kolonii karnej o zaostrzonym rygorze. Z dostępnej Konsulowi RP w Moskwie wiedzy wynika, że jest traktowany tak jak pozostali osadzeni. Warunki pobytu w Zubowej Polanie nie należą do najłatwiejszych, jednak nie posiadamy dowodów, by nasz obywatel był dyskryminowany lub traktowany gorzej, niż pozostali współosadzeni.

Do chwili obecnej zostały podjęte przez Konsula następujące działania:

• Wystosowano 12 not dyplomatycznych do Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rosji.
• Konsul 6 razy odwiedził go; ostatnio w dniu 13.10.2020 r.
• Przekazano 7 bezzwrotnych zapomóg pieniężnych, każda w wysokości ok. 100 euro. Ostatnio w dniu 16.12.2020 r. Przekazywano również paczki z odzieżą, artykułami spożywczymi i znaczkami pocztowymi.
• Konsul był obecny na posiedzeniach sądu 19.07.2018 (na rozprawie jawnej) i 25.06.2019 (na ogłoszeniu wyroku podczas jawnego posiedzenia sądu). Należy przy tym zaznaczyć sprawa generalnie miała charakter niejawny. Wnioski o udział Konsula w niejawnych posiedzeniach sądu każdorazowo napotykały na odmowę.
• Na wniosek Polaka konsul niezwłocznie podejmuje stosowne interwencje w jego sprawie u miejscowych służb więziennych.
• Utrzymywany jest stały kontakt Konsula ze służbami więziennymi, adwokatami  oraz jego rodziną.
• Urząd pośredniczy w wymianie korespondencji między nim a  jego małżonką, jednocześnie dokonując tłumaczeń przekazywanej korespondencji (rosyjski/polski).
• Polak posiada bezpośrednie numery telefonów do kierownika Wydziału Konsularnego RP w Moskwie, z których dość regularnie korzysta, ostatnia rozmowa odbyła się 21 stycznia 2021 r. Poinformował w niej, że czuje się dobrze i podziękował za szybką interwencję Konsula ws. zamykania go w karcerze. Wg jego opinii przyniosło to oczekiwany skutek i jak dotąd nie spotykają go szykany ze strony administracji więzienia.

Kwestie związane z ewentualnym przekazaniem więźnia do Polski znajdują się w kompetencji Ministerstwa Sprawiedliwości. Z posiadanych przez nas informacji wynika, że Ministerstwo Sprawiedliwości planuje złożyć wniosek na podstawie Umowy polsko-rosyjskiej o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych o przekazanie  do Polski w celu dalszego odbywania kary. Wniosek polskiego Ministerstwa Sprawiedliwości jest niezależny od negatywnie rozpatrzonej przez rosyjskie Ministerstwo Sprawiedliwości prośby o przeniesienie złożonej przez samego osadzonego.

Konsul RP w Moskwie w dalszym ciągu będzie udzielał   wszelkiej możliwej pomocy konsularnej w ramach obowiązujących przepisów prawa - dodał Piotr Wawrzyk.

VII.531.12.2021