Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Uczelnia Biznesu i Nauk Stosowanych „Varsovia" (b. Collegium Humanum) domaga się od studentów opłaty z tytułu rezygnacji ze studiów, niezależnie od przyczyn, oraz zapłaty czesnego za okres, w którym doszło do rezygnacji z przyczyn związanych z sytuacją uczelni
• Rzecznik Praw Obywatelskich występuje do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Tomasza Chróstnego o wszczęcie postępowania wyjaśniającego 
• Chodziłoby o wstępne ustalenie, czy nastąpiły naruszenia uzasadniające wszczęcie postępowań o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone lub w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów
• Ponadto RPO zwraca się do Prezes Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w sprawie studentów, którym grozi zwrot dofinansowania na studia ze środków PFRON. Uczelnia przestała bowiem odpowiadać na wnioski studentów w sprawie rozliczenia programu.
• AKTUALIZACJA 31.10.2024: Przedstawiciele prokuratury i służby prowadzącej postępowanie karne oraz Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego dokonali uzgodnień, w następstwie których podjęte zostaną działania, zmierzające do przyspieszenia rozwiązania problematycznej sytuacji i zniwelowania negatywnych skutków dla osób zainteresowanych pozyskaniem dokumentacji związanej z procesem kształcenia - odpowiedziała Prokuratura Krajowa
• AKTUALIZACJA 12.12.2024: Prezes UOKiK prowadzi postępowanie wyjaśniające w celu wstępnego ustalenia, czy w związku z działalnością Uczelni "Varsovia” nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów lub czy miało miejsce naruszenie chronionych prawem interesów konsumentów
• Ponadto analiza materiału dowodowego wskazała na szerszy zakres nieprawidłowości w działaniu Uczelni, które w opinii UOKiK należą do kompetencji Ministra Nauki

Do BRPO wpłynęły i nadal wpływają liczne wnioski studentów Uczelni Biznesu i Nauk Stosowanych „Varsovia". Wynika z nich, że po zatrzymaniu rektora Pawła Cz., w uczelni, gdzie ustanowiono Zarządcę Przymusowego, wdrożono procedury weryfikacyjne. Prowadzą one do wstrzymania wydawania kart przebiegu studiów, wyznaczania terminu obrony prac dyplomowych, czy wydawania dyplomów.

Dla wyjaśnienia proporcjonalności tych środków prawnych RPO wystąpił do Prokuratury Krajowej (pismo pozostało bez odpowiedzi). Spytał też Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego o działania, które mogą przyczynić się do wsparcia uczelni i umożliwienia kontunuowania nauki bądź jej zakończenia. Odpowiedź nie ma jednak wpływu na sytuację faktyczną i prawną studentów.

Na podstawie informacji od studentów RPO ma podstawy by przypuszczać, że proces weryfikacji ocen może jeszcze potrwać, gdyż najprawdopodobniej nie zapewniono  optymalnych do jego skali zasobów kadrowych, umożliwiających jego efektywne prowadzenie oraz zakończenie w możliwym do przewidzenia terminie.

Pismo do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Tomasza Chróstnego

W stanie swoistej próżni faktycznej i komunikacyjnej, w jakiej znaleźli się studenci Collegium Humanum, pilna staje się potrzeba działań zmierzających do ograniczenia niepewności prawnej oraz ryzyka dalszych potencjalnych naruszeń. Dlatego RPO kieruje uwagę Prezesa UOKiK na dwie kwestie powtarzające się we wnioskach studentów - w przekonaniu, że UOKiK dysponuje najbardziej odpowiednimi środkami do zbadania rzeczywistego kształtu oraz skali działań uczelni oraz mających stanowić ich podstawę postanowień umownych, a następnie jednoznacznej oceny ich zgodności z prawem. 

Działania te mają polegać na:

• nakładaniu i domaganiu się od studentów opłaty administracyjnej w z tytułu rezygnacji ze studiów w wysokości miesięcznego czesnego, niezależnie od przyczyn, dla których doszło do rezygnacji (w okresie do 1 lutego 2024 r. do 19 września 2024 r. opłatą objęto 745 osób, z których 538 osób opłaty tej jeszcze nie uregulowało);
• domaganiu się od studentów uiszczenia czesnego za okres, w którym doszło do rezygnacji ze studiów, z konkretnych wskazanych przez studentów przyczyn mających swoje źródło w sytuacji faktycznej i prawnej uczelni, włącznie do dnia złożenia rezygnacji, z uwzględnieniem pełnego miesiąca kalendarzowego (w okresie do 1 lutego 2024 r. do 19 września 2024 r. na tej zasadzie rozliczone zostało 2314 rezygnacji).

Pierwsza kwestia zwróciła zainteresowanie RPO ze względu na to, że klauzula, która dawała podstawę do podejmowania w przeszłości podobnych działań przez Wyższą Szkołę Finansów i Zarządzania w Warszawie została uznana za niedozwoloną wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z 25 maja 2007 r. i objęta wpisem Prezesa Urzędu.

Cechą wspólną niedozwolonych postanowień umownych jest nierównomierne rozłożenie praw, obowiązków oraz ryzyk pomiędzy stronami stosunku prawnego, w sposób który prowadzi do zachwiania równowagi kontraktowej. Klauzule te, ze względu na sztywność i oderwanie od konkretnych okoliczności, w sposób niekorzystny kształtują sytuację prawną strony słabszej kontraktowo.
Z tych m.in. względów sąd orzekł, że o abuzywności zakwestionowanego postanowienia przesądza jego kategoryczne brzmienie, które nie przewiduje żadnych obiektywnych wyjątków od sformułowanej w nim reguły, związanych choćby z okolicznościami uzasadniającymi rezygnację studenta, za które nie może on ponosić odpowiedzialności, a które powinny być podstawą odstąpienia od obciążenia studenta opłatą karną.

Równocześnie obie przedstawione kwestie wzbudziły uwagę RPO z innych, bardziej fundamentalnych względów.

W świetle uchwały Sądu Najwyższego z 3 lipca 2003 r., sygn. akt III CZP 38/03, nie budzi wątpliwości, że uczelnie niepubliczne mają status przedsiębiorcy w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą. Nie oznacza to jednak, że w sytuacji faktycznej i prawnej, w jakiej znalazła się uczelnia i jej studenci, proste zastosowanie znajdują zasady rynkowe, pozwalające uczelni na egzekwowanie postanowień umów o świadczenie usług edukacyjnych w zakresie opłaty administracyjnej za rezygnację ze studiów oraz czesnego za okres, w którym doszło do rezygnacji ze studiów - z przyczyn leżących po stronie uczelni, niezależnie od okoliczności, i na zasadach dotychczasowych, a więc w myśl zasady business as usual.

Wypowiadając umowę o świadczenie usług edukacyjnych, studenci niemal jednogłośnie wskazują, że w okresie objętym monitami o rozliczenie z tytułu świadczenia usług edukacyjnych - zasady te uległy jednostronnej zmianie z przyczyn faktycznych i prawnych leżących po stronie uczelni. Ze strony uczelni miało bowiem dojść m.in. do:

1)    „zmiany zasad realizacji zajęć w toku realizacji studiów on line;
2)    braku realizacji zajęć zgodnie z programem studiów;
3)    braku wpisów w dzienniku elektronicznym studenta;
4)    braku rozliczenia poszczególnych semestrów;
5)    braku zaliczenia praktyk pomimo złożenia dzienników praktyk;
6)    braku komunikacji, odpowiedzi na wiadomości ze strony studenta;
7)    braku możliwości podejścia do egzaminu dyplomowego;
8)    niewydania dyplomów po złożonym egzaminie dyplomowym;
9)    braku wydania karty przebiegu studiów;
10)    (...);
11)    bezpodstawnego wypowiadania umów z uwagi na braki zaliczeń w dzienniku elektronicznym (bez winy studenta);
12)    (...);
13)    braku komunikacji i lekceważeniu potrzeb studentów".

Swoboda kontraktowa, na którą powołuje się uczelnia w monitach do studentów, nie jest nieograniczona. Jej granice są wyznaczane przez bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa, w tym zawarte w tych przepisach klauzule generalne. Składają się na nie m.in. przepisy dotyczące postanowień niedozwolonych w umowach zawieranych z konsumentami oraz przepisy dotyczące praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Zastosowanie w ustawie klauzul generalnych stwarza swoisty pomost decyzyjny dla sędziego lub urzędnika do szeroko rozumianego otoczenia normatywnego w imię elastycznego i słusznego - a więc przede wszystkim proporcjonalnego - rozstrzygania spraw o charakterze wielopłaszczyznowym. Istotą i funkcją wszelkich klauzul generalnych, także w prawie cywilnym, jest bowiem możliwość uwzględnienia różnego rodzaju okoliczności faktycznych, które nie mogą być oceniane raz na zawsze i w sposób jednakowy, w oderwaniu od konkretnego stanu faktycznego. Dlatego nawet gdy ustawodawca nie zabrania wprost określonego postępowania, to nie usuwa to tego działania lub zachowania spod oceny dokonanej we właściwym postępowaniu w świetle klauzul generalnych.

Klauzule generalne, takie jak klauzula porządku publicznego, interesu publicznego, zasad współżycia społecznego, czy dobrych obyczajów, są bowiem wyrazem aksjologii systemu prawa, którym podporządkowana jest praktyka stanowienia i stosowania prawa. Klauzule generalne są w konsekwencji koniecznym elementem mechanizmu ogólnego krajowego i europejskiego porządku prawnego, którego istota sprowadza się do ważenia praw i wolności. W krajowym porządku prawnym mechanizm ten oparty jest o wyrażoną w art. 31 ust. 3 zdanie 1 i 2 Konstytucji RP zasadę proporcjonalności, której konkretyzacja dokonuje się w stosowaniu prawa przez sądy oraz organy administracji publicznej. Zasada proporcjonalności stanowi w konsekwencji także kluczowy element procesu wyważania praw, obowiązków oraz ryzyk w toku krajowych postępowań administracyjnych, o których mowa m.in. w art. 99a oraz 100 ustawy  o ochronie konkurencji i konsumentów, prowadzonych w interesie publicznym, którego elementem jest interes konsumentów.

W pierwszym przypadku, postępowania te są ukierunkowane na ocenę, czy postanowienia umowne kształtujące prawa i obowiązki konsumentów nie są sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz w sposób rażący nie naruszają interesów, także innych niż ekonomiczne, słabszej kontraktowo strony stosunku prawnego. Postępowania klauzulowe mają bowiem na celu zniwelowanie ustanowionej w umowie formalnej równowagi, jaką wykreowano między prawami i obowiązkami stron - równowagą rzeczywistą.

W drugim przypadku, celem postępowań dotyczących praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów jest natomiast zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów oraz ustanowienie jednego ogólnego zakazu stosowania tych spośród nieuczciwych praktyk handlowych, które istotnie zniekształcają zachowanie gospodarcze konsumentów, przez co rozumieć należy wykorzystanie praktyki handlowej w celu znacznego ograniczenia zdolności konsumenta do podjęcia świadomej decyzji i skłonienia go tym samym do podjęcia decyzji dotyczącej transakcji, której inaczej by nie podjął.

Postępowania te są ukierunkowane na dokonanie kompleksowej oceny działań przedsiębiorcy w aspekcie ich zgodności z prawem i stwierdzenia bądź wykluczenia bezprawności (sprzeczności z prawem) tych działań, rozumianej jako stanu sprzecznego z krajowym, europejskim i międzynarodowym porządkiem prawnym, na który składają się nie tylko normy prawa powszechnie obowiązującego, lecz także nakazy i zakazy, wynikające z zasad współżycia społecznego i dobrych obyczajów.

RPO zna przyjęte w prawie ochrony konkurencji i konsumentów stanowisko, w myśl którego „istotą pojęcia dobrego obyczaju jest szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka. W stosunkach z konsumentami powinien on wyrażać się właściwym informowaniem o przysługujących uprawnieniach, niewykorzystywaniu uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty i rzetelnym traktowaniu partnerów umów. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołaniu błędnego przekonania u konsumenta, a także wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności".

Podobny wzorzec kontroli prawa ustanawia art. 1 ust.3 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o RPO. Stanowi, że w sprawach o ochronę wolności i praw człowieka i obywatela Rzecznik bada, czy wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji, obowiązanych do przestrzegania i realizacji tych wolności i praw, nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej.

Niestety, na podstawie informacji przekazywanych przez studentów, RPO ma dalece idące wątpliwości, czy tak rozumiany dobry obyczaj kontraktowy nie został istotnie zachwiany, co prowadzi do naruszenia zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej.

Docierające do RPO informacje wskazują, że uczelnia może, co najmniej w drodze przyjętej praktyki komunikacyjnej ze studentami, uzależniać m.in. wydanie dokumentacji z przebiegu studiów od finansowego z nią rozliczenia, jak również faktycznie pobierać opłaty za uwzględnienie i przepisanie ocen zdobytych na studiach w innej uczelni.

Przykładowo, w jednym z pism do studenta/studentki w odpowiedzi na pytanie dotyczące wydania karty przebiegu studiów oraz zasadności rozliczenia finansowego w sytuacji faktycznej i prawnej uczelni, wskazano, że „po uiszczeniu opłaty celem rozliczenia (...) konta, bardzo proszę o kontakt z Biurem Obsługi Studenta, które wystawi kartę przebiegu studiów oraz decyzję o skreśleniu z listy studentów ". Z kolei w piśmie do uczelni inna osoba podnosi, że dokonała płatności za decyzję IOS, która miała stanowić podstawę do przepisania ocen z innych studiów.

W świetle licznych wniosków i skarg od studentów RPO nie może wykluczyć  jeszcze innych działań uczelni, które mogą budzić dalsze wątpliwości wymagające wyjaśnienia. Część studentów podejmuje bowiem decyzje w stosunkach prawnych z uczelnią przy ograniczonej transparentności komunikacyjnej, w stanie przewlekłego stresu, ryzyka pogorszenia sytuacji zawodowej, zagrożenia utratą pracy i dobrostanu psychicznego. W tej sytuacji decyzje dotyczące transakcji, o których wykonanie uczelnia monituje studentów, mogą istotnie ograniczać zdolność studentów do świadomej decyzji w rozumieniu art. 2 lit. j) dyrektywy 2005/29 WE.

Z tych  przyczyn - zważywszy na charakter i znaczenie interesu publicznego jakim jest ochrona konsumentów (studentów) znajdujących się w słabszej pozycji oraz przez wzgląd na wartości z motywów dyrektywy 93/13 EWG oraz dyrektywy 2005/29 WE - w szczególności w motywie 24 oraz 21,  jak również wykładnię prawa dokonaną przez organy krajowe - Marcin Wiącek prosi Prezesa UOKiK o wszczęcie postępowania wyjaśniającego w celu ustalenia, czy zaistniały podstawy do przeprowadzenia postępowań wymienionych w art. 48 ust. 2 pkt 1a lub pkt 2 ustawy o UOKiK, lub podjęcia innych działań w rozumieniu jej art. 48 ust. 2 pkt 5.

RPO prosi Prezesa UOKiK o informacje o wydanych tej sprawie postanowieniach i decyzjach.

Pismo do prezes PFRON Małgorzaty Lorek

Ponadto Rzecznik zwraca uwagę Prezes PFRON na sytuację części studentów, którzy na kształcenie w tej uczelni otrzymali dofinansowanie ze środków PFRON. Realizatorem programu były Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie. 

Studenci są zagrożeni koniecznością zwrotu środków z uwagi na fakt, że uczelnia przestała odpowiadać na kierowane do niej wnioski studentów w przedmiocie rozliczenia programu. W tej sytuacji, nie tylko nie jest możliwe uzyskanie zaświadczenia o ukończeniu studiów, lecz także uzyskanie jakiegokolwiek zaświadczenia umożliwiającego rozliczenie dofinansowania.

RPO wskazuje na celowość wprowadzenia odpowiednich rozwiązań, na których podstawie  studenci Collegium Humanum uzyskają możliwość przedłożenia zaświadczeń wymaganych do rozliczenia dofinansowania w późniejszym terminie. Termin ukończenia weryfikacji ocen nie jest możliwy do przewidzenia ani tym bardziej zależny od beneficjentów.  Dlatego zasadne jest, aby studenci objęci programem dofinansowanym ze środków PFRON nie ponosili negatywnych konsekwencji wynikających z działań uczelni oraz organów państwa.

Odpowiedź Daniela Lermana, zastępcy dyrektora Departamentu Prokuratury Krajowej ds. Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji 

W odpowiedzi poinformowano o działaniach śledztwa Śląskiego Wydziału Zamiejscowego Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Krajowej w Katowicach, którego przedmiotem jest m.in. podejrzenie wystawiania i posługiwania się poświadczającymi nieprawdę dokumentami w postaci zaświadczeń o przebiegu studiów, dyplomów ukończenia studiów, świadectw uzyskania uprawnień menedżerskich, po rzekomym odbyciu studiów na różnych szczeblach w Collegium Humanum Szkole Głównej Menedżerskiej w Warszawie. Wskazano, że kilku osobom ogłoszono zarzuty przestępstw z art. 258 § 1 k.k. i art. 271 § 3 k.k. i innych. 

(...) Realizując uprawnienia ustawowe, celem zapewnienia prawidłowego toku postępowania karnego oraz zagwarantowania prowadzenia niezbędnych spraw Collegium Humanum Szkoły Głównej Menedżerskiej w Warszawie i innych uczelni objętych przedmiotem śledztwa, prokurator w niniejszej sprawie, postanowieniem z dnia 14 marca 2024 roku dokonał zabezpieczenia majątkowego poprzez ustanowienie przymusowego zarządu przedsiębiorstw, które stosownie do wymogu art. 292a § 2 k.p.k. zostało zatwierdzone postanowieniem Sądu Rejonowego Katowice- Wschód w Katowicach z dnia 20 marca 2024 roku sygn. akt III Kp 213/24 - uprawomocniło się w dniu 5 czerwca 2024 roku.

Postanowieniem prokuratora z dnia 14 marca 2024 roku o zabezpieczeniu majątkowym, wydanym na podstawie art. 293 § 1 k.p.k., art. 291 § 1 pkt 1, 3, 4, § 2 k.p.k, art. 292a § 1 k.p.k. i art. 292b k.p.k. w zw. z art. 45 § 2 i 3 k.k. ustanowiono przymusowy zarząd przedsiębiorstw:

1.    Instytutu Studiów Międzynarodowych i Edukacji Humanum Sp. z o.o., 
2.    Collegium Humanum - Szkoła Główna Menedżerska w Warszawie, 
3.    Akademickiego Centrum Zdrowia Humanum Sp. z o.o., 
4.    Humanum Badania i Rozwój Sp. z o.o..

Zgodnie z postanowieniem, zarządca został zobowiązany do:

• zapewnienia ciągłości pracy zabezpieczonych przedsiębiorstw oraz przekazywania prokuratorowi, nie rzadziej niż raz w miesiącu, informacji mających znaczenie dla toczącego się postępowania, w szczególności o sposobie i okolicznościach wykorzystania przedsiębiorstwa do popełnienia przestępstwa lub ukrycia osiągniętej z niego korzyści oraz o rzeczach i dokumentach mogących stanowić dowód w sprawie;
• sporządzenia spisu składników majątku i praw majątkowych wyżej wskazanych przedsiębiorstw i przekazania ich w terminie do 14 czerwca 2024 roku prokuratorowi, który wydał postanowienie o zabezpieczeniu.

Pozostałe obowiązki i uprawnienia zarządcy względem zabezpieczonych przedsiębiorstw, które wiążą się z wykonywaniem odnośnego postanowienia regulują przepisy Kodeksu karnego wykonawczego oraz mające odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego o zarządzie przymusowym.

Tym samym prokurator, realizując w toku postępowania przygotowawczego prawem przewidziane środki, nie zakazał wydawania dokumentów związanych z przebiegiem, bądź ukończeniem studiów wyższych w Collegium Humanum Szkole Głównej Menedżerskiej w Warszawie.

Procesowe reguły dowodzenia w postępowaniu karnym, wymagają szczegółowych czynności analitycznych obszernej dokumentacji zabezpieczonej w Collegium Humanum Szkole Głównej Menedżerskiej w Warszawie, pozyskiwanej ze wszelkich innych dostępnych źródeł, wytypowania dokumentów wymagających przeprowadzenia badań specjalistycznych przez biegłych z zakresu badania pisma ręcznego i badania dokumentów, przeprowadzenia czynności weryfikacyjnych z licznymi osobowymi źródłami dowodowymi.

Po wykonaniu czynności analitycznych i procesowych dotyczących zabezpieczonej w Collegium Humanum Szkole Głównej Menedżerskiej w Warszawie dokumentacji, w szczególności teczek studentów, a także z systemu informatycznego, w których powinny być odzwierciedlone między innymi oceny z poszczególnych przedmiotów objętych programem studiów, na poszczególnych kierunkach oraz po stwierdzeniu jej zbędności dla postępowania karnego, zostanie ona niezwłocznie zwrócona właścicielowi, z tym jednak zastrzeżeniem, że dokumenty, co do których stwierdzone będzie fałszerstwo materialne (podrobienie lub przerobienie) zostaną uznane za dowód materialny i przedmiot przestępstwa przeciw wiarygodności dokumentów i pozostawione jako materiał dowodowy sprawy, do czasu jej prawomocnego, ostatecznego rozstrzygnięcia w postępowaniu sądowym, w którym w takiej sytuacji może zostać orzeczony przepadek dokumentów.

Dodatkowo informacyjnie podaję, że dotychczasowe analizy zabezpieczonej dokumentacji Collegium Humanum Szkoły Głównej Menedżerskiej w Warszawie, wskazują, że dokumentacja jest niepełna - w teczkach studentów brak podstawowych dokumentów wymaganych rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 września 2018 roku w sprawie studiów (Dz. U. z 2023 r. poz. 2787). 

Nadto wtoku śledztwa uzyskano materiał dowodowy wskazujący, że w Collegium Humanum Szkole Głównej Menedżerskiej w Warszawie wielokrotnie dochodziło do wpisywania (dopisywania) ocen do systemu informatycznego, do protokołów, do dokumentów przebiegu studiów, do suplementów, pomimo nieudokumentowania ich wystawienia, nieprzeprowadzenia egzaminów lub innych form weryfikacji efektów nauki, a w niektórych przypadkach nawet mimo braku zajęć z poszczególnych przedmiotów. Przy czym, część studentów bez wątpienia miało wiedzę o takim procederze, z którego świadomie korzystali, uzyskując dyplomy ukończenia studiów, pomimo nie przystąpienia do zajęć, do wszystkich lub do części egzaminów.

Opisane powyżej nieprawidłowości zostały szeroko opisane w raportach Polskiej Komisji Akredytacyjnej, która na wniosek Ministra Nauki dokonała ocen programowych Collegium Humanum Szkoły Głównej Menadżerskiej na kierunkach:

-    finanse i rachunkowość - studia pierwszego i drugiego stopnia o profilu praktycznym w siedzibie Uczelni (termin wizytacji 12-14 kwietnia 2024 r.),
-    zarządzanie - studia pierwszego i drugiego stopnia o profilu praktycznym w siedzibie Uczelni (termin wizytacji 14-15 kwietnia 2024 r.),
-    zarządzanie - studia pierwszego i drugiego stopnia o profilu praktycznym w filii Uczelni w Poznaniu (termin wizytacji 26-27 kwietnia 2024 r.).

W rezultacie tych czynności, w raportach tych wskazano między innymi, że:

-    zidentyfikowano i potwierdzono przypadki dyplomowania studentów, których czas studiów był rażąco krótszy niż 6 semestrów na studiach I stopnia oraz krótszy niż 4 semestry na studiach II stopnia. Uczelnia formalnie rozpoczęła kształcenie na ocenianym kierunku (zarządzanie w siedzibie Uczelni) 1 października 2019 r., a jeszcze przed tą datą organizowano pierwsze egzaminy dyplomowe,
-    dokumentacja przebiegu studiów jest na ocenianym kierunku (zarządzanie w siedzibie Uczelni) rażąco niekompletna. W niektórych przypadkach jedyny dokument absolwenta  
to praca dyplomowa (bez wykazu zajęć realizowanych w toku studiów, bez wykazu ocen potwierdzających osiągnięcie efektów nauki),
-    uczelnia nie dostarczyła dowodów na to, że studenci rekrutowani w trybie przeniesienia z innej uczelni studiują 6 semestrów na studiach I stopnia oraz 4 semestry na studiach II stopnia - w dokumentacji z przebiegu studiów brak dokumentacji potwierdzenia efektów uczenia się oraz określenia różnic programowych,
-    do grudnia 2023 r. rekrutacja nigdy nie była przerywana, kandydaci byli rekrutowani przez cały rok, co oznaczało, że semestr 1. Studenta zrekrutowanego, np. w styczniu trwał jedynie miesiąc,
-    zajęcia specjalnościowe, które zgodnie z programem studiów obejmują 600 godzin pracy studenta, w tym na studiach stacjonarnych I stopnia 336 godzin, a na studiach II stopnia odpowiednio 396 godzin, zajęć realizowanych w formie bezpośredniego kontaktu studenta z prowadzącym (24 ECTS) realizowane były w trybie indywidualnej organizacji studiów,
-    wszystkie zajęcia specjalnościowe prowadzone były przez jednego nauczyciela akademickiego w trybie indywidualnych konsultacji w znacznie mniejszym wymiarze godzin, niż wynika to z programu studiów,
-    nie są monitorowane liczby godzin zajęć, ani nakładu pracy własnej studenta, a nauczyciele akademiccy przyznają, że jest ona znacząco niższa aniżeli wynika to z programu studiów,
-    nauczyciele nie mogą samodzielnie wpisywać ocen do protokołu egzaminacyjnego i nie podpisują protokołów. Rodzi to potwierdzone w trakcie wizytacji patologie polegające na dopisywaniu ocen studentom, którzy nie uczestniczyli w zajęciach i nie przystąpili do zaliczenia. W Uczelni przez lata funkcjonował system tzw. ocen rektorskich, co oznaczało, że Rektor bez wiedzy i zgody nauczyciela akademickiego wydawał polecenie dopisywania ocen do protokołów,
-    potwierdzono przypadki osób, które - wbrew Regulaminowi studiów - zostały dopuszczone do egzaminu licencjackiego lub obrony pracy magisterskiej mimo braku zaliczeń z poszczególnych zajęć, a nawet mimo braku pracy magisterskiej. Dokumentacja obrazująca przebieg studiów studentów jest rażąco niekompletna,
-    warunki i procedury uznawania efektów uczenia się uzyskanych w innej uczelni, w tym uczelni zagranicznych nie zapewniają możliwości identyfikacji efektów uczenia się oraz oceny ich adekwatności w zakresie odpowiadającym efektom uczenia się określonym w programie studiów. Zgodnie z § 22 punkt Regulaminu studiów „Zasady przenoszenia i uznawania punktów ECTS związanych z efektami uczenia się określonymi dla kierunku studiów i modułów tworzących program kierunku osiągniętych przez studenta w Collegium Humanum lub w innej uczelni, w tym zagranicznej określa senat”. Senat nie określił zasad, o których mowa w Regulaminie studiów. Zgodnie z § 22 punkt 2 Regulaminu studiów decyzję o „przeniesieniu lub uznaniu punktów ECTS, przedmiotów i praktyk” podejmuje właściwy Prorektor. Analizując dokumentację absolwentów rekrutowanych w trybie przeniesienia z innej uczelni, stwierdzono liczne przypadki braku formalnych decyzji o uznaniu efektów uczenia się lub różnicach programowych. Nie ma dokumentacji obrazującej tryb ocenienia osiągania efektów uczenia się w ramach studiów na innej uczelni. W niektórych teczkach osobowych studentów widoczne były praktyki polegające na mechanicznym przepisywaniu ocen z innej uczelni, mającej inną siatkę zajęć do kart indywidualnych osiągnięć studentów w Collegium Humanum, co powodowało, że studenci w suplementach mieli inne zajęcia, niż faktycznie przez nich realizowane z inną liczbą godzin i punktów ECTS,
-    uczelnia nagminnie łamie rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 września 2018 r. w sprawie studiów (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2787) w zakresie zawartości teczki akt osobowych studenta,
-    analiza prac magisterskich obronionych na kierunku zarządzanie wykazała liczne nieprawidłowości: (...),
-    w kilku przypadkach w dokumentacji procesu dyplomowania nie było recenzji i opinii promotora, a także protokołu z egzaminu dyplomowego,
-    nie wszystkie prace były poddawane badaniu w systemie JSA,
-    niektóre prace są tłumaczone w translatorach internetowych na język angielski (bez materiałów graficznych), co rodzi podejrzenie próby ukrycia plagiatu,
-    stwierdzono przypadki dopisywania do protokołów ocen studentom, którzy nie uzyskali zaliczenia zajęć. W tym celu stosowano tzw. system ocen rektorskich (od oceny dobrej do bardzo dobrej), co oznacza, że Rektor decydował, komu i jaką ocenę dopisać. Zespołowi oceniającemu nie udostępniono prac etapowych z większości zajęć, a te, które udostępniono dotyczyły małej części studentów z danej grupy. Ustalono, że podczas weryfikacji efektów uczenia się osiąganych w trybie online nie stosuje się mechanizmów sprawdzenia, kto odpowiada na pytania i czy praca jest samodzielna, dlatego nie potwierdzono, że zasady weryfikacji efektów uczenia się i oceny postępów w nauce zapewniają bezstronność, rzetelność i przejrzystość procesu weryfikacji oraz wiarygodności i porównywalności ocen,
- metody weryfikacji i oceny osiągnięcia przez studentów efektów uczenia się stosowane w procesie nauczania i uczenia się z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość nie gwarantują identyfikacji studenta. Biorąc pod uwagę liczbę osób studiujących w trybie online, problem ma charakter masowy.

Wskazane okoliczności powodują, że ewentualne wydanie dokumentów potwierdzających przebieg czy ukończenie studiów wyższych w Collegium Humanum Szkole Głównej Menedżerskiej w Warszawie, musi odbyć się zgodnie z obowiązującymi przepisami, po wykluczeniu fałszerstwa, zarówno o charakterze materialnym, jak i intelektualnym.

Przy czym wskazuję, że prokurator nie wytwarza ani nie sporządza odpisów z takich dokumentów, nie posiada także kompetencji do wydawania jakichkolwiek poleceń, udzielania zgody na wytwarzanie takich dokumentów, czy ich podpisywanie przez osoby uprawnione, co leży w wyłącznych kompetencjach Szkoły Wyższej, posiadającej autonomię.

Dodatkowo uprzejmie informuję, że dostrzegając zaistniałe problemy, w pozyskiwaniu dokumentacji związanej z procesem kształcenia w Collegium Humanum Szkole Głównej Menedżerskiej w Warszawie, opisane między innymi w Państwa korespondencji, przedstawiciele prokuratury i służby prowadzącej postępowanie karne oraz Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego dokonali uzgodnień, w następstwie których podjęte zostaną działania, zmierzające do przyspieszenia rozwiązania problematycznej sytuacji i zniwelowania negatywnych skutków dla osób zainteresowanych pozyskaniem dokumentacji związanej z procesem kształcenia.

Odpowiedź Tomasza Chróstnego, prezesa UOKiK

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: Prezes Urzędu) prowadzi postępowanie wyjaśniające pod sygnaturą RLU.405.8.2024.MS w celu wstępnego ustalenia, czy w związku z działalnością prowadzoną przez Uczelnię Biznesu i Nauk Stosowanych „Varsovia” z siedzibą w Warszawie (dalej: Uczelnia) nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów lub czy miało miejsce naruszenie chronionych prawem interesów konsumentów uzasadniające podjęcie działań określonych w odrębnych ustawach. W jego ramach badane są zagadnienia należące do kompetencji Prezesa Urzędu, w tym stosowanie przez ww. Uczelnię wzorce umowy.

Ponadto, dokonana do tej pory analiza zgromadzonego materiału dowodowego wskazała na szerszy zakres nieprawidłowości w działaniu Uczelni, które w opinii Prezesa Urzędu należą do kompetencji Ministra Nauki. W związku z tym, pismem z dnia 6 listopada 2024 r., Prezes Urzędu przedstawił Ministrowi Nauki opisywane przez studentów oraz byłych studentów Uczelni naruszenia w zakresie sprzecznych z ustawą z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742), a także niezgodne z postanowieniami umów zawartych pomiędzy Uczelnią a studentami. 

Zgodnie z sygnałami od studentów, Uczelnia ma nie prowadzić dokumentacji studenckiej w sposób zgodny z prawem, a do kart ocen nie są wpisywane oceny uzyskane przez studentów w poprzednich semestrach nauki. Ponadto, Uczelnia nie przeprowadza obron i nie wydaje dyplomów. Studenci nie mogą również uzyskać karty przebiegu studiów i karty ocen, co uniemożliwia im zmianę uczelni. Wydawanie wyżej wymienionych dokumentów miało zostać wstrzymane przez prokuraturę, jednakże - jak poinformowała jedna z konsumentek - Biuro Prezydialne Prokuratury Krajowej w Warszawie w dniu 7 sierpnia 2024 roku udzieliło odpowiedzi na jej wniosek o dostęp do informacji publicznej (sygn. 1001-1.Ip.461.2024) wskazującej, iż Uczelnia nie otrzymała od prokuratury żadnych wytycznych dotyczących wstrzymania wydawania kart przebiegu studiów. 

Ponadto, studenci wskazywali, że Uczelnia wprowadziła wielokrotnie krótszy okres archiwizowania dokumentacji dotyczącej przebiegu studiów i uzyskanych wyników nauki, niż wynikający z przepisów prawa – wynoszący rok od dnia zakończenia cyklu studiów, po zakończeniu którego dokumentacja zostaje zniszczona. Ministrowi Nauki zasygnalizowano również nieprawidłowości dotyczące organizacji nauki i panującym na Uczelni chaosie organizacyjnym, odwoływaniu zajęć i braku ich odrabiania pomimo obietnic ze strony placówki, utrudnionym kontakcie z Uczelnią oraz zamieszczeniu w wirtualnej uczelni ankiet, które praktycznie blokują studentom możliwość korzystania z tej bazy edukacyjnej.

VII.7033.54.2024