Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Resort sprawiedliwości nadal nie przygotował kompleksowego projektu ustawy o biegłych sądowych
• Taką potrzebę Rzecznik Praw Obywatelskich sygnalizował już wiele razy 
• RPO Marcin Wiącek występuje w tej sprawie do ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry
• AKTUALIZACJA:  W Ministerstwie Sprawiedliwości nadal kontynuowane są prace analityczno-koncepcyjne, które mają na celu kompleksowe uregulowanie na poziomie ustawowym statusu biegłych sądowych - odpisał resort
• AKTUALIZACJA2: W kolejnym wystąpieniu do MS Rzecznik prosi o dodatkowe wyjaśnienia, w tym doprecyzowanie odpowiedzi i przedstawienie danych statystycznych

W ostatnich kilku latach Rzecznik wielokrotnie kierował do Ministra Sprawiedliwości postulat pilnej potrzeby kompleksowej ustawy o biegłych sądowych. Chodzi o zapewnienie obywatelom właściwej gwarancji prawa do sądu wynikającej z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.

Rzecznik powoływał się  m. in. na wyniki kontroli Najwyższej Izby Kontroli- „Funkcjonowanie biegłych w wymiarze sprawiedliwości", raport „Biegli sądowi w Polsce" Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz raport „Ocena kompetencji biegłych sądowych. Oczekiwania i rekomendacje"  projektu Forensic Watch (nr E2/2162).  W nich również wyrażano opinię o konieczności wprowadzenia jak najszybciej kompleksowej ustawy o biegłych sądowych.

Z odpowiedzi MS z 25 lutego 2022 r. wynika, że dostrzegając problemy związane z funkcjonowaniem biegłych sądowych, podjęto w latach ubiegłych decyzję o rozpoczęciu prac nad projektem ustawy.

Zdiagnozowano jednak niedoskonałości opracowanego projektu. Dlatego podjęto prace zmierzające przede wszystkim do wzmocnienia mechanizmów weryfikacji kwalifikacji biegłych, uregulowania statusu instytucji specjalistycznych oraz stworzenia podstaw prawnych dla funkcjonowania centralnego rejestru biegłych. Dodano, że orace są w toku.

Jednocześnie, wskazano, że minister wydał zarządzenie w sprawie utworzenia Instytutu Ekspertyz Medycznych w Łodzi, powołano do życia Instytut Ekspertyz Ekonomicznych i Finansowych w Łodzi.

Prowadzone są też prace nad zamieszczeniem list biegłych sądowych ze wszystkich sądów okręgowych w jednym systemie teleinformatycznym w ramach projektu pn. „Wymiana danych pomiędzy sądami powszechnymi a samorządami zawodowymi", tj. w Rejestrze Osób Biorących Udział w Postępowaniu Sądowym („ROBUS").

Nadal jednak nie przygotowano kompleksowego projektu ustawy o biegłych.

Rzecznik ponownie zwraca się zatem do ministra o informacje aktualnym stanie prac nad ustawą o biegłych sądowych wraz z apelem o ich przyspieszenie.  Pyta też, czy utworzenie Instytutu Ekspertyz Medycznych, Instytutu Ekspertyz Ekonomicznych i Finansowych oraz stworzenie systemu teleinformatycznego „ROBUS" przyczyniło się do poprawy funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości i skutecznej realizacji prawa konstytucyjnego do sądu.

Odpowiedź Marcina Warchoła, sekretarza stanu w MS

W nawiązaniu do Pańskiego wystąpienia w sprawie stanu prac nad projektem ustawy o biegłych sądowych (sygn. pisma RPO: VII.510.20.2015.PKR), uprzejmie informuję, że w Ministerstwie Sprawiedliwości nadal kontynuowane są prace analityczno-koncepcyjne, które mają na celu kompleksowe uregulowanie na poziomie ustawowym statusu biegłych sądowych, weryfikacji ich kompetencji zasad i sposobów powoływania biegłych sądowych, określania, terminów wypłat i waloryzacji ich wynagrodzeń, a także organizacji nadzoru nad działalnością biegłych sądowych.

W odpowiedzi na pytanie o to: „czy utworzenie podmiotów, takich jak Instytut Ekspertyz Medycznych oraz Instytut Ekspertyz Ekonomicznych i Finansowych w Łodzi przyczyniło się do poprawy funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości i skutecznej realizacji prawa konstytucyjnego do sądu” informuję, że dzięki skoordynowanej, w ramach ww. Instytutów, pracy biegłych tych Instytutów udało się uzyskać wyższy poziom terminowości i jakości wydawanych opinii, niż w przypadku biegłych sądowych wydających swoje opinie i ekspertyzy poza organizacją, koordynacją i nadzorem ww. Instytutów. Miało to więc bezpośredni i pozytywny wpływ na usprawnienie prowadzenia toczących się postępowań przygotowawczych i sądowych.

Dzięki zatrudnieniu przez ww. Instytuty specjalistów (ekspertów) z kilkudziesięciu dziedzin nauki oraz nawiązaniu przez te Instytuty współpracy z biegłymi z terenu całego kraju zaistniała możliwość opracowania opinii w zakresu każdej dyscypliny medycyny i ekonomii.

Niezależnie od powyższego Ministerstwo Sprawiedliwości kontynuuje prace legislacyjne mające umożliwić przetwarzanie określonych ustawowo danych biegłych (w tym wyszukiwanie on-line) w już istniejącym (Rejestrze Osób Biorących Udział w Postępowaniach Sądowych (ROBUS).

VII.510.20.2015