Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Obywatel został skazany za prowadzenie auta w stanie nietrzeźwym na prywatnej posesji 
• Warunkiem karalności prowadzenia w stanie nietrzeźwości pojazdu mechanicznego w drogowym ruchu lądowym jest, aby sprawca poruszał się nim tam, gdzie taki ruch się odbywa
• Terminu „ruch lądowy" nie można zaś interpretować rozszerzająco - podkreśla zastępca Rzecznik Praw Obywatelskich  Stanisław Trociuk 
• Składa on kasację do Sądu Najwyższego wobec niewyczerpania przez skazanego wszystkich znamion przestępstwa

Kasacja wnosi o uchylenie wyroku Sądu Rejonowego w zaskarżonej części i uniewinnienie oskarżonego. 

Stan faktyczny 

Obywatel został oskarżony o to, że:

• kierował samochodem w stanie nietrzeźwości (pierwsze badanie: 1,39 mg/l, drugie - 1,46 mg/l alkoholu etylowego w wydychanym powietrzu). Czynu dopuścił się, będąc uprzednio skazanym prawomocnym, który orzekł wobec niego zakaz kierowania wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na 5 lat ( czyn z art. 178a § 1 i 4 Kk).
• kierował samochodem, nie stosując się do prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego o zakazie kierowania wszelkimi pojazdami mechanicznymi w ruchu lądowym na okres 5 lat, przy czym nie zastosował się również do prawomocnej decyzji Starosty Zgorzeleckiego sygn. akt KM.5430.7.154.2021, cofającej uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi w ruchu lądowym (czyn z art. 244 Kk i art. 180a Kk w zw. z art. 11 § 2 Kk).

Sąd Rejonowy wyrokiem nakazowym uznał go za winnego zarzuconych mu czynów. Wymierzył karę łączną roku i 10 miesięcy ograniczenia wolności, a ponadto orzekł dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów i 10 tys. zł świadczenia pieniężnego. Wobec niewniesienia sprzeciwu wyrok stał się prawomocny.  

Zarzut kasacji RPO

ZRPO Stanisław Trociuk zaskarżył wyrok na korzyść oskarżonego w części, w jakiej przypisano mu czyn z art. 178a § 4 Kk.

Orzeczeniu zarzucił rażące i mające istotny wpływ na jego treść naruszenie prawa karnego materialnego - właśnie art. 178a § 4 Kk. Polegało ono na uznaniu oskarżonego za winnego, podczas gdy z opisu czynu - zawężającego znamię miejsca jego popełnienia do adresu prywatnej nieruchomości - nie wynikało, by odbywał się tam ruch lądowy.

RPO wnosi o uchylenie wyroku Sądu Rejonowego w zaskarżonej części i uniewinnienie oskarżonego.

Argumentacja RPO

Dla uznania oskarżonego za winnego przestępstwa w opisie czynu trzeba wykazać - chociażby w sposób pośredni - że bezprawnym zachowaniem wyczerpał on każde znamię czynu zabronionego.

W przypadku prowadzenia przez oskarżonego w stanie nietrzeźwości pojazdu mechanicznego przystosowanego do kierowania nim w drogowym ruchu lądowym niezbędne jest wykazanie, że sprawca poruszał się nim tam, gdzie odbywa się ten ruch. Terminu „ruch lądowy" nie można zaś interpretować rozszerzająco. Należy przyjąć, że znamię miejsca, związane z prowadzeniem pojazdu mechanicznego w drogowym ruchu lądowym będzie wypełnione wyłącznie przy poruszania się pojazdem mechanicznym w miejscach dostępnych dla powszechnego użytku.

Przestępstwo z art. 178a § 1 Kk może być zatem popełnione w szczególności na ogólnodostępnych drogach, w strefach zamieszkania, czy też strefach ruchu. Znamię miejsca nie będzie natomiast spełnione w odniesieniu do czynu popełnionego na gruncie rolnym, czy też podwórku przydomowym (jak już stwierdzał w swych wyrokach SN - np. sygn. akt V KK 358/11 czy sygn. akt IV KK 432/08). W miejscach takich nie odbywa się bowiem z założenia ruch ogólnodostępny, a dostęp do nich ma zasadniczo wąskie grono osób.

Skoro obywatelowi przypisano, że prowadził pojazd mechaniczny w miejscu stanowiącym prywatną posesję - takim, do którego z założenia dostęp ma ściśle określony krąg osób - to nie budzi wątpliwości, że czyn nie wyczerpywał wszystkich znamion występku z art. 178a § 1 Kk, a tym samym również z art. 178a § 4 Kk, który stanowi typ kwalifikowany tego przestępstwa.

Wniosek o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i uniewinnienie oskarżonego od tego występku jest  naturalną konsekwencją stanowiska, iż czyn ten nie wyczerpuje znamion przypisanego oskarżonemu przestępstwa, ani też żadnego innego czynu zabronionego oraz treści art. 443 Kpk, który stanowi: „W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania wolno w dalszym postępowaniu wydać orzeczenie surowsze niż uchylone tylko wtedy, gdy orzeczenie to było zaskarżone na niekorzyść oskarżonego albo na korzyść oskarżonego w warunkach określonych w art. 434 § 4. Nie dotyczy to orzekania o środkach zabezpieczających wymienionych w art. 93o § 1 Kodeksu karnego".

ll.510.453.2023