Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Przepisy nie określają maksymalnych tygodniowych norm czasu służby funkcjonariuszy Agencji Wywiadu - w przeciwieństwie do funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego
• Może to być niezgodne z konstytucyjnym prawami do wypoczynku, do ochrony zdrowia oraz godności
• Rzecznik Praw Obywatelskich prosi ministra koordynatora służb specjalnych Tomasza Siemoniaka o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w celu dostosowania przepisów czasu służby w AW do wymogów konstytucyjnych i ustawowych

Pismo jest efektem skarg w sprawie naruszenia norm czasu służby funkcjonariuszy AW. Według wnioskodawców pełnienie służby w zmianowym 24-godzinnym rozkładzie powoduje, że w niektórych miesiącach wypracowują oni blisko 200 godzin (od 7 do 9 służb). W ich ocenie jest to znaczne przekroczenie powszechnie przyjętej normy czasu służby tj. 40 godzin tygodniowo (max. 48 h). 

Kolejny zarzut dotyczy braku ewidencjonowania i rozliczania nadgodzin. Funkcjonariusze nie otrzymują czasu wolnego ani rekompensaty finansowej. Wskazują, że przeciążenie pracą prowadzi do przewlekłego zmęczenia, obniżenia motywacji oraz rosnącego poczucia bezsilności, co może wpływać na poziom gotowości bojowej.

Pragmatyka służbowa AW i rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 24 kwietnia 2003 r. w sprawie rozkładu czasu służby funkcjonariuszy AW nie określają maksymalnych tygodniowych norm czasu służby. Zgodnie z art. 51 ust. 1 ustawy o ABW i AW czas pełnienia służby funkcjonariusza jest określany wymiarem jego obowiązków, z uwzględnieniem prawa do wypoczynku. 

Zgodnie z rozporządzeniem funkcjonariusze AW pełnią służbę w rozkładzie czasu służby:

1. zmianowym – na stanowiskach służbowych, na których jest wymagane pełnienie służby w systemie zmianowym lub w sposób ciągły;
2. podstawowym – na pozostałych stanowiskach służbowych.

Zgodnie zaś z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z 3 października 2003 r. w sprawie rozkładu czasu służby funkcjonariuszy ABW, jej funkcjonariusz pełni służbę w rozkładzie czasu służby:

1.  zmianowym lub równorzędnym - na stanowiskach służbowych, na których wymaga się pełnienia służby w systemie zmianowym lub w sposób ciągły;
2. podstawowym - na pozostałych stanowiskach służbowych, 
   - uwzględniającym 40-godzinny tydzień służby, w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym.

Analiza przepisów wskazuje, że nie określają one maksymalnych tygodniowych norm czasu służby w AW, a pozostałe elementy prawa do wypoczynku unormowano w drodze aktu wykonawczego. Może to być niezgodne z Konstytucją RP, poprzez naruszenie konstytucyjnego standardu związanego z prawem do wypoczynku (art. 66 ust. 2 Konstytucji RP). Zbyt długi czas pełnienia służby, bez ustawowych ograniczeń, może prowadzić do pogorszenia zdrowia psychicznego i fizycznego funkcjonariusza, co koliduje z konstytucyjnym prawem do ochrony zdrowia (art. 68 Konstytucji RP), a długotrwałe i nadmierne obciążenie służbą może prowadzić do degradacji warunków życia i w konsekwencji do naruszenia jego godności (art. 30 Konstytucji RP).

WZF.7043.63.2025