Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Obecnie przedstawiciele m.in. organizacji społecznych, którzy nie są powiązani z żadnym z komitetów wyborczych, nie mają możliwości obserwowania wyborów. Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej odpowiedział na wystąpienie RPO w tej sprawie. Podkreślił, że Komisja podziela pogląd Rzecznika na temat konieczności zmiany przepisów prawa wyborczego i wprowadzenia instytucji niezwiązanych z komitetami wyborczymi obserwatorów krajowych.

Na brak uregulowania statusu krajowych obserwatorów, zwróciła uwagę m.in. Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w raporcie przedstawiającym wnioski z obserwacji wyborów do Sejmu RP i do Senatu RP, które odbyły się w 2011 roku. Misja Oceny Wyborów (EAM) OBWE zauważyła: „Przepisy dopuszczające międzynarodowych obserwatorów zostały wprowadzone do Kodeksu wyborczego, częściowo wprowadzając w życie wcześniejszą rekomendacje OBWE/ODHIR. […] Jednak wbrew par. 8 Dokumentu Kopenhaskiego z 1990 roku nie przewiduje się obserwowania wyborów przez krajowe organizacje pozapartyjne”. Podobne wnioski dotyczące braku uregulowania statusu krajowych obserwatorów zostały podniesione również w raporcie Misji Oceny Wyborów (EAM) OBWE przeprowadzającej obserwację wyborów do Sejmu RP i do Senatu RP, które odbyły się w 2015 roku.

Na konieczność uregulowania statusu obserwatorów krajowych zwraca uwagę również doktryna prawa, organizacje społeczne, a także praktycy – obserwatorzy międzynarodowi.

W swojej odpowiedzi z dnia 16 marca 2016 roku, Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej podkreślił, że Komisja „podziela pogląd na temat konieczności zmiany przepisów prawa wyborczego w zakresie wprowadzenia instytucji niezwiązanych z komitetami wyborczymi obserwatorów krajowych”. PKW zadeklarowała również swój udział w pracach parlamentarnych.

Dr Jarosław Zbieranek, Zespół Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego BRPO:

Uregulowanie w Kodeksie wyborczym procedury obserwowania wyborów przez przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego jest niezwykle istotne. Bez wątpienie spostrzeżenia i uwagi obserwatorów mogą znacząco przyczynić się do dalszego ulepszania mechanizmów wyborczych i tworzenia skuteczniejszej gwarancji konstytucyjnych zasad wyborów (m.in. powszechności). Umożliwienie udziału krajowych obserwatorów niezwiązanych z żadnym z komitetów wpłynie na dalszą demokratyzację wyborów i będzie w pełni zgodne z międzynarodowymi standardami ich przeprowadzania.