Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymał liczne skargi od osób przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych, które żaliły się, że w okresie letnim, mimo panujących upałów, są zobowiązane każdorazowo wychodząc z celi mieszkalnej występować w bluzie z długim rękawem oraz długich spodniach.

Obowiązujące przepisy przewidują, że skazany otrzymuje do użytku, z zakładu karnego, odpowiednią do pory roku odzież, bieliznę oraz obuwie, o ile nie korzysta z własnych, przy czym odzież ta ma być odpowiednia ze względu na zachowanie zdrowia. Stąd, nałożenie na osadzonego obowiązku korzystania w porze letniej z bluzy z długim rękawem i długich spodni należy uznać za nieuprawnione i niezgodne z obowiązującymi przepisami. Tymczasem takie zasady zostały wprowadzone również w zakładach karnych typu półotwartego i otwartego, gdzie skazani mogą przez cały dzień przebywać poza celą mieszkalną. Zgodnie z tymi zasadami będą zatem przez cały ten czas zobowiązani występować w odzieży niedostosowanej do warunków atmosferycznych.

Rzecznik zwrócił się z tym problemem do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej. Niestety, w odpowiedzi Dyrektor Generalny nie podzielił stanowiska RPO. Uzasadnił, że w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności skazanych należy wdrażać do przestrzegania obowiązujących norm i zasad współżycia, jedną z których jest także dobieranie stroju stosownie do sytuacji. Uznał, że krótkie spodenki i koszulka z krótkim rękawem nie zawsze są strojem dostosowanym do okoliczności, a w niektórych sytuacjach występowanie w nich może wręcz wzbudzić niesmak i zgorszenie (np. podczas posiedzenia sądu, udziału w Mszy Św.). Poinformował, iż jest zdania, że ograniczenie możliwości występowania w niektórych sytuacjach przez osadzonych w takim stroju jest dopuszczalne i nie stanowi naruszenia prawa osadzonych do korzystania z odzieży odpowiedniej do pory roku oraz właściwej ze względu na zachowanie zdrowia.

W ocenie RPO, nie można zaakceptować, aby wdrażanie osadzonych do przestrzegania obowiązujących norm i zasad współżycia społecznego następowało z naruszeniem prawa. Ustawodawca nie ograniczył prawa skazanego do korzystania z odzieży odpowiedniej do pory roku wyłącznie w celi, wyłącznie na zajęciach sportowych, czy podczas spaceru. Dlatego, wprowadzone w jednostkach penitencjarnych regulacje wewnętrzne należy traktować jako naruszające prawo osadzonych do korzystania z odzieży odpowiedniej do pory roku i właściwej ze względu na zachowanie zdrowia, określone w art. 102 pkt 1 i art. 111 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego. Stanowią one ponadto naruszenie wyrażonej w art. 4 k.k.w. zasady wykonywania kary pozbawienia wolności z poszanowaniem godności ludzkiej skazanego, w sposób humanitarny. 

IX.517.497.2015