Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Problem przeludnienia jest jednym z najczęściej podnoszonych zagadnień w  skargach więźniów do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Rada Europy każdego roku publikuje statystki dotyczące przeludnienia w więzieniach w poszczególnych państwach członkowskich Rady Europy. W chwili obecnej w całej Europie odbywa karę pozbawienia wolności ok. 1 600 000 osób, co w przeliczeniu daje 124 skazanych na 100.000 mieszkańców. Oznacza to, że zmniejsza się zaludnienie w więzieniach państw Rady Europy. Przeciętny dzienny  koszt utrzymania jednego osadzonego wynosi 99 euro.

Ze statystyk Służby Więziennej wynika, że obecnie w polskich jednostkach penitencjarnych przebywa 71 633 osadzonych, przy ogólnej pojemności 83 491 miejsc. Stan zaludnienia zakładów karnych i aresztów śledczych w Polsce kształtuje się zatem na poziomie 86,8 % (dane na dzień 4 marca 2016 r.). Sytuacja znacznie się zatem poprawiła do stanu sprzed kilku lat.

Dr Ewa Dawidziuk – Dyrektor Zespołu do spraw Wykonywania Kar w Biurze RPO:

Mimo tego, iż sytuacja znacznie się poprawiła  w ostatnim czasie, jeżeli chodzi o zaludnienie jednostek penitencjarnych, to nadal minimalna powierzchnia celi mieszkalnej wynosi w polskich realiach więziennych zaledwie 3 m² na jednego osadzonego. To jeden z najniższych metraży w całej Unii Europejskiej. Dla porównania powierzchnia ta wynosi w Belgii 9 m2, w Portugalii 7 m2, zaś w Turcji 8-9 m2. Należy podkreślić, że CPT od wielu lat zaleca, aby Polska zwiększyła powierzchnię mieszkalną przypadającą na jednego osadzonego do 4 m², co do dnia dzisiejszego nie nastąpiło. W standardach dotyczących powierzchni mieszkalnej w jednostkach penitencjarnych CPT określiła następujące zalecenia: 6 m² powierzchni mieszkalnej plus kącik sanitarny w przypadku celi pojedynczej; 4 m² powierzchni na jednego osadzonego plus w pełni wyodrębniony kącik sanitarny w celi wieloosobowej; 2 metry pomiędzy ścianami celi; 2,5 metra pomiędzy podłogą a sufitem celi (zob. Living space per prisoner in prison establishments: CPT standards. CPT/Inf (2015) 44).

Rzecznik Praw Obywatelskich stale monitoruje wskazane kwestie odnoszące się do warunków bytowych osób pozbawionych wolności. Czyni to w związku z rozpoznawanymi skargami od osób pozbawionych wolności, ale także przy wykonywaniu zadań Krajowego Mechanizmu Prewencji. W 2015 r. do Biura RPO wpłynęło łącznie 5718 skarg od osób pozbawionych wolności - 697 skarg dotyczących ogólnie ujmując warunków bytowych więźniów, z czego 73 skargi odnosiły się do nadmiernego zagęszczenia cel mieszkalnych.