Biuletyn Informacji Publicznej RPO
MF rozważy dostęp RPO do tajemnicy skarbowej w postępowaniu administracyjnym
Data:
- Dziś dostęp Rzecznika Praw Obywatelskich do akt zawierających tajemnicę skarbową jest ograniczony. Może je dostać tylko, gdy już trwa proces przed sądem administracyjnym
- Utrudnia to możliwość interwencji Rzecznika w sporze obywatela z fiskusem zanim sprawa trafi do sądu
- Adam Bodnar zwrócił się do Minister Finansów o zmianę prawa, aby miał dostęp także do akt postępowania toczącego się przed organem podatkowym
- Resort odpowiedział, że rozważy taką możliwość
Obecne przepisy ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, które regulują zasady udostępniania akt objętych tajemnicą skarbową, przewidują, że naczelnicy urzędów skarbowych i naczelnicy urzędów celno-skarbowych udostępniają takie akta m.in. Rzecznikowi Praw Obywatelskich – wyłącznie w związku z jego udziałem w postępowaniu przed sądem administracyjnym. Podobne rozwiązanie przewiduje projektowana zmiana Ordynacji podatkowej.
- W praktyce okazuje się, że w wielu przypadkach organy podatkowe odmawiają Rzecznikowi Praw Obywatelskich nadesłania akt (zazwyczaj dotyczy to kopii wydanych rozstrzygnięć) z postępowania administracyjnego strony, która zwróciła się o pomoc do Biura Rzecznika – wskazuje RPO. Organy argumentują, że dostęp do akt objętych tajemnicą skarbową przysługuje RPO tylko w związku z jego udziałem w postępowaniu przed sądem administracyjnym.
Z ustawy z 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich wynika, że po zbadaniu sprawy Rzecznik może zgłosić udział zarówno w postępowaniu administracyjnym, jak i w postępowaniu przed sądem administracyjnym w celu ochrony konstytucyjnych praw i wolności podatnika.
W sytuacji zaś, gdy kopie z akt sprawy zawierających tajemnicę skarbową nie są udostępniane Rzecznikowi na wcześniejszym etapie (gdy spór jeszcze toczy się przed organem), możliwości analizy sprawy pod kątem podjęcia przez Rzecznika interwencji procesowej są zdecydowanie utrudnione.
Adam Bodnar poprosił minister Teresę Czerwińską o uwzględnienie tej uwagi w ramach prac nad zmianami w Ordynacji podatkowej.
Odpowiedź MF
W odpowiedzi RPO wiceminister finansów Filip Świtała napisał, że przepisy ustawy - Ordynacja podatkowa dotyczące tajemnicy skarbowej nie tylko ograniczają możliwość udostępnienia akt spraw podatkowych zawierających informacje, o których mowa w art. 182 Ordynacji podatkowej (informacje pochodzące z banków i instytucji finansowych), lecz także zawężają krąg podmiotów, którym można udostępnić te akta. Przepisy art. 297 Ordynacji podatkowej wskazują enumeratywnie podmioty, którym organy podatkowe udostępniają akta spraw podatkowych zawierające informacje pochodzące z banków i instytucji finansowych.
Zasadą jest zatem ograniczanie kręgu podmiotów, którym mogą być udostępniane akta objęte tajemnicą skarbową, zawierające informacje pochodzące z banków i instytucji finansowych. Podobne rozwiązania są projektowane w art. 106 nowej ustawy - Ordynacja podatkowa (w wersji z dnia 8 marca 2019 r.).
Resort zwraca uwagę, że przepis art. 297 § 1 pkt 4 Ordynacji podatkowej (odpowiednik zawierającego podobne rozwiązanie art. 106 § 1 pkt 5 projektu ustawy Ordynacja podatkowa w wersji z dnia 8 marca 2019 r.) wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2004 r. Przepisy art. 297 Ordynacji podatkowej zawierają ograniczenia w dostępie tylko do akt zawierających informacje, o których mowa w art. 182 tej ustawy, tj. zawierających informacje z instytucji finansowych, w tym banków. Akta niezawierające takich informacji mogą być udostępniane Rzecznikowi Praw Obywatelskich na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy o RPO.
Wiceminister Filip Świtała podkreślił, że również udostępnienie prokuratorowi akt zawierających tajemnice skarbowe także musi mieć związek z postępowaniem, które toczy się przed tym organem. Nie można zatem udostępnić akt przed formalnym wszczęciem postępowania. Dotyczy to także postępowań prokuratorskich wszczynanych w związku z zawiadomieniem o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Bez wydania postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia nie ma podstaw do udostępniania prokuratorowi akt w trybie art. 297 § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej.
Jednocześnie w projekcie ustawy - Ordynacja podatkowa (w wersji z dnia 8 marca 2019 r.) - w związku z wprowadzeniem instytucji Rzecznika Praw Podatnika - proponuje się, aby Rzecznik ten miał dostęp do akt „w celu realizacji jego zadań ustawowych”. Byłby to dostęp do akt szerszy niż w przypadku Rzecznika Praw Obywatelskich.
- Takie zróżnicowanie w dostępie do akt podatkowych może budzić wątpliwości. W konsekwencji Minister Finansów rozważy propozycję zmiany przepisu art. 106 § 1 pkt 5 projektu ustawy - Ordynacja podatkowa (w wersji z dnia 8 marca 2019 r.) zgodnie z wystąpieniem Rzecznika – brzmi konkluzja pisma wiceministra Filipa Świtały.
V.511.129.2019
Załączniki:
- Dokument
Data:
Operator: Łukasz Starzewski
