Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia wprowadzono możliwość udziału publiczności w sprawach przeprowadzanych za pomocą komunikowania się na odległość
• Rzecznik Praw Obywatelskich pyta, jakie rozwiązania techniczne oraz proceduralne przyjęto, by minimalizować zagrożenia dla prywatności uczestników postępowań

Jawność postępowań sądowych Rzecznik Praw Obywatelskich uznaje za wartość niezwykle istotną. 1 czerwca 2020 r. wystąpił do Ministra Sprawiedliwości  w sprawie konieczności rozpoznawania spraw w sposób stwarzający możliwość uczestniczenia publiczności. Pisał, że obecna sytuacja wymaga nadzwyczajnych środków w celu zapobieżenia rozprzestrzenianiu się koronawirusa. Jednakże wprowadzone ograniczenie jawności rozpraw i brak możliwości wzięcia przez publiczność udziału w rozprawach nie może być uznane za środek adekwatny i proporcjonalny. Dotychczasowe znoszenie obostrzeń objęło miejsca, w których gromadzi się znacznie większa liczba osób niż na sali sądu.

Zarazem zapewnienie jawności rozprawy poprzez udział publiczności w sprawach przeprowadzanych za pomocą komunikowania się na odległość stwarza jednak problemy z perspektywy wartości konstytucyjnych. Udział publiczności w rozprawach zaprojektowano bowiem w czasach, gdy nie  było funkcjonujących dziś technologii i stworzonych przez nie możliwości utrwalania i przekazywania informacji.

Coraz więcej osób skarży się (także do RPO) na naruszanie ich autonomii informacyjnej przez osoby ujawniające np. w mediach społecznościowych ich dane osobowe dotyczące wrażliwych sfer życia lub fakty  uznawane za stygmatyzujące - których źródłem są akta spraw sądowych. Warto wskazać, że takie udostępnienie często następuje bez zapewnienia kontekstu, które jest możliwe na sali sądowej.

Artykuł 47 Konstytucji zawiera ogólne gwarancje ochrony prywatności, a art. 51 Konstytucji odnosi się bezpośrednio do aspektów ochrony prywatności związanych z przetwarzaniem informacji o jednostce. Szczególnie istotny w tym kontekście jest art. 51 ust 2 Konstytucji, zgodnie z którym władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. Ustrojodawca zdawał sobie zatem sprawę z  konfliktu konstytucyjnych wartości - wziął pod uwagę konieczność ochrony życia prywatnego stron.

Dlatego Rzecznik postanowił zbadać możliwość zapewnienia standardów prywatności stron i uczestników postępowania oraz innych osób uczestniczących w sprawach przeprowadzanych za pomocą komunikowania się na odległość.

Rzecznik pyta prezesa Sądu Rejonowego  dla Łodzi-Śródmieścia, czy przeprowadzono analizę wpływu przyjętych rozwiązań na prywatność oraz jakie rozwiązania techniczne oraz proceduralne przyjęto, by minimalizować zagrożenia.

VII.501.211.2020