Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Członkini niezarejestrowanego w Polsce związku wyznaniowego napisała do RPO, że państwo ograniczyło jej wolność religijną.
• Przepisy dotyczące koronawirusa pozwalają na praktyki w kościołach.
• Nie przewidują sytuacji, gdy spotkanie religijne odbywa się gdzie indziej.

Tymczasem konstytucyjna wolność wyznawania religii nie jest ograniczona tylko do Kościołów i związków wyznaniowych, które państwo uznaje. Z uwagi na stopniowe znoszenie ograniczeń obowiązujących w ostatnich tygodniach w związku z zagrożeniem wirusem COVID-19 zasadne wydaje się więc zapewnienie skutecznego korzystania ze swobody sumienia i wyznania poprzez zagwarantowanie możliwości prywatnego sprawowania kultu religijnego.

Rzecznik Praw Obywatelskich pragnie przy tym podkreślić, że nawet w przypadku zastosowania w Polsce na czas epidemii na podstawie Konstytucji stanu nadzwyczajnego, nie byłoby możliwe wprowadzenie ustawą ograniczeń wolności religijnych. Tymczasem na postawie stanu epidemii rząd wprowadził  takie ograniczenie mocą swojego rozporządzenia i to na czas nieokreślony, aż do odwołania. Tym samym rząd wprowadził aktem wykonawczym, z obejściem przepisów Konstytucji, głębsze i dłuższe ograniczenia wolności sumienia i wyznania niż mogłoby to mieć miejsce w czasie stanu klęski żywiołowej, stanu wyjątkowego, a nawet w czasie stanu wojennego.

Odpowiedź Ministra Zdrowia (aktualizacja 29 lipca)

Wydawane w okresie pandemii rozporządzenia nie są nakierowane na ograniczenie praw i swobód obywateli lecz na ochronę zdrowia i życia ludzkiego, które to wartości, niezależnie od tego czy pozostajemy w okresie obowiązywania stanu epidemii, albo innego stanu określonego przepisami prawa, są wartościami nadrzędnymi, a prawna ochrona życia ludzkiego jest pierwszym z praw i wolności osobistych określonych w Konstytucji RP - opisał wiceminister zdrowia Waldemar Kraska.

Wskazać też warto, że powyższe regulacje związane ze zwalczeniem chorób zakaźnych i możliwościami wprowadzania istotnych ograniczeń związanych z ich zwalczaniem i przeciwdziałaniem istnieją w polskim prawodawstwie już od kilkunastu lat. Nie były one jednak stosowane na tak szeroką skalę i być może dlatego nie były przedmiotem analiz formalnoprawnych Rzecznika Praw Obywatelskich.

Zwrócić należy również uwagę na fakt, że konstrukcje prawne przewidziane w ustawie, które są obecnie przedmiotem różnych analiz, w pierwszej kolejności należy ocenić pod względem ich skuteczności w zwalczaniu epidemii i ta ocena dotychczas wypada pozytywnie. Rozwiązania te bowiem pozwoliły na wprowadzenie skutecznych działań ograniczających rozwój epidemii.

Informuję również, że wszystkie dotychczas wprowadzone rozwiązania na poziomie rozporządzeń zostały wprowadzone na podstawie upoważnień ustawowych przyjętych przez parlament w procesie legislacyjnym i jako takie korzystają z domniemania zgodności z Konstytucją RP.

VII.5600.4148.2020