Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W okresie silnych mrozów ponownie ujawnił się problem osób bezdomnych chorych, wymagających pomocy (w tym lekarskiej) ze strony osób trzecich, które po opuszczeniu szpitala nie mają zapewnionego żadnego schronienia.
• Dlatego posiedzenie Komisji zostało poświęcone temu problemowi.

Poza ekspertami Komisji w posiedzeniu udział wzięli m.in. RRPO Adam Bodnar i jego zastępczyni Hanna Machińska, a także dyrektor Zespołu Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego w BRPO Lesław Nawacki i dyrektor Biura Pomocy i Projektów Społecznych Urzędu m.st Warszawy Tomasz Pactwa oraz przewodniczący Komisji Polityki Społecznej i Prorodzinnej Sejmiku Mazowieckiego Piotr Kandyba, a także Agnieszka Fill, Lekarze Nadziei, Paweł Chachulski, Mokotowskie Hospicjum Św. Krzyża, wona Warzyńska, Kamiliańska Misja Pomocy Społecznej.

Zebrani zgodzili się, że system pomocy osobom samotnym i chorym, które wymagają stałej opieki ze strony innych osób, w tym opieki lekarskiej, po opuszczeniu szpitala, nie działa w sposób prawidłowy i wymaga zmian.

Sytuacji nie rozwiązało wprowadzenie w 2018 r. do ustawy o pomocy społecznej nowego typu schroniska dla osób bezdomnych – schroniska z usługami opiekuńczymi. Takie schroniska nie zostały utworzone, ponieważ wymagane standardy są bardzo wysokie, wymagają nakładów finansowych, którym organizacje pozarządowe nie są w stanie sprostać. Tymczasem z końcem roku 2020 upłynie czas na dostosowanie już funkcjonujących placówek różnego typu dla osób bezdomnych do nowych regulacji prawnych, co spowoduje m.in. zmniejszenie liczby miejsc w tych placówkach. Sytuacja stanie się więc jeszcze trudniejsza.

Konieczne są zmiany ustawowe, według ekspertów warte rozważenie jest wprowadzenie do systemu nowego typu placówki – finansowanej z budżetu centralnego a nie z budżetu gmin, która mogłaby stanowić swoistą „poczekalnię” dla osób bezdomnych i samotnych, opuszczających szpital i wymagających dalszej opieki, w której osoby te miałyby zapewnioną opiekę i pomoc lekarską albo na okres rekonwalescencji albo  do czasu umieszczenia ich w zakładzie opiekuńczo – leczniczym czy pielęgnacyjno-opiekuńczym.

Do obowiązującego prawa powinien zostać także wprowadzony obowiązek zatrudniania przez każdy szpital pracownika socjalnego, który koordynowałby pomoc dla osób opuszczających szpital, tak aby miały one zapewnioną także po jego opuszczeniu, właściwą opiekę.

Eksperci zgodzili się również, że wszelkie zmiany będą tylko wówczas efektywne, jeśli opierać się będą na rzetelnej diagnozie zjawiska bezdomności i ustalenia skali tego zjawiska zarówno na poziomie ogólnopolskim, jak i lokalnym.

Posiedzenie ujawniło – po raz kolejny – że wiele nieporozumień i trudności praktycznych jest wynikiem braku należytej komunikacji i przepływu informacji, pomiędzy poszczególnymi podmiotami. Władze Warszawy wdrożyły wiele racjonalnych rozwiązań (m.in. procedurę postępowania w sytuacji, gdy do szpitala trafia osoba bezdomna, na każdym etapie jej pobytu w szpitalu), o których jednak sami zainteresowani, jak i organizacje pozarządowe pomagające bezdomnym, nie wiedzą.