Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W dniu 22 listopada 2018 r. Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur wizytował Pomieszczenie dla Osób Zatrzymanych przy Komendzie Miejskiej Policji we Włocławku, ul. Okrężna 25 (PdOZ).

PdOZ przeznaczony jest dla kobiet i mężczyzn, zatrzymanych w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia. Posiada on 2 oddziały, w których mogą przebywać łącznie 64 osoby. W dniu wizyty KMPT w PdOZ przebywała jedna osoba zatrzymana.

Delegacja miała zastrzeżenia do liczebności funkcjonariuszy pełniących służbę w PdOZ. W dniu wizyty na służbie w pomieszczeniu przebywało 2 funkcjonariuszy. Z rozmów z personelem wynikało jednak, że zdarzają się sytuacje, gdzie w PdOZ przebywa od kilkunastu do kilkudziesięciu zatrzymanych. Wtedy też istnieje konieczność uruchomienia drugiego z oddziałów i posiłkowania się funkcjonariuszami z komendy, którzy na co dzień nie pełnią służby w PdOZ. Muszą być oni jednak nadzorowani przez innych funkcjonariuszy. Nie zawsze jest też możliwość delegowania do służby
w PdOZ funkcjonariuszki, gdy jest konieczność przeprowadzenia szczegółowego sprawdzenia zatrzymanej kobiety.

Z powodu obsady etatowej zatrzymani nie korzystają ze spacerów, mimo iż placówka posiada 2 place spacerowe (jeden na każdym oddziale) przeznaczone dla osób zatrzymanych.

W ocenie delegacji KMPT konieczne jest zwiększenie obsady w PdOZ, która zapewni personelowi możliwość odpowiedniej organizacji pracy w zakresie bezpieczeństwa, właściwego reżimu i realizacji praw zatrzymanych. Konieczne jest też zapewnienie zatrzymanym codziennego dostępu do świeżego powietrza, o co od wielu lat apeluje do polskich władz Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu i Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT).

Delegacja zwróciła też uwagę na brak w PdOZ: tłumaczeń na język obcy regulaminu pobytu, wykazu adwokatów i radców prawnych świadczących pomoc prawną na terenie właściwych samorządów prawniczych oraz wykazu instytucji stojących na straży praw człowieka (w niektórych celach).

KMPT podkreśla, że prawo do informacji stanowi podstawową gwarancję prewencji tortur. Otrzymanie przez osobę pozbawioną wolności zrozumiałych i aktualnych informacji o istotnych kwestiach, np. przysługujących prawach, obowiązujących procedurach, sposobie składania skarg, zwiększa poczucie bezpieczeństwa, pozwala odgrywać aktywną rolę w zabezpieczaniu własnych praw, ułatwia dostęp do mechanizmów skargowych, przez co pełni rolę prewencyjną w zapobieganiu przemocy. Szczególnie istotna jest tutaj sytuacja cudzoziemców, którzy najczęściej nie znają języka polskiego oraz prawa i procedur obowiązujących w Polsce.

Delegacja z niepokojem odnotowała również, że nie wszystkie osoby zatrzymane poddawane są badaniom lekarskim. Funkcjonariusze Policji kierują się w tym względzie prawem krajowym, które nie przewiduje obowiązku takich badań wobec każdego zatrzymanego. Ponadto w trakcie czynności medycznych realizowanych na terenie PdOZ obecny jest co do zasady funkcjonariusz Policji.

Niezależne badanie lekarskie i właściwe dokumentowanie urazów stwierdzonych podczas badania uważane jest za podstawową i minimalną gwarancję chroniącą te osoby przed torturami i przemocą. Takie badanie chroni też samych funkcjonariuszy przed fałszywymi zarzutami, że obrażenia powstały podczas ich pobytu pod nadzorem Policji. Z kolei świadomość ujawnienia ewentualnych śladów przemocy i ich udokumentowania może zadziałać odstraszająco na osoby rozważające potencjalnie możliwość użycia przemocy. Aby badanie lekarskie mogło spełniać swoją zapobiegawczą rolę musi swoim zasięgiem objąć wszystkie osoby zatrzymane oraz być realizowane w warunkach poufności, poza zasięgiem wzroku i słuchu policjantów (chyba, że personel medyczny poprosi  wprost o asystę funkcjonariuszy). Inna praktyka uniemożliwia swobodą rozmowę zatrzymanego z lekarzem i stwarza ryzyko, że zatrzymany nie zgłosi lekarzowi, że padł ofiarą przemocy.

Rekomendacje KMPT, mające na celu poprawę traktowania osób zatrzymanych i wzmocnienie ich ochrony przed torturami zostaną przedstawione w raporcie z wizytacji.