Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W dniu 8 listopada 2018 r. przedstawiciele Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur przeprowadzili wizytację Pomieszczenia dla Osób Zatrzymanych przy Komendzie Miejskiej Policji w Białymstoku.

PdOZ przeznaczone jest dla kobiet i mężczyzn zatrzymanych w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia. W tym drugim przypadku chodzi o osoby zameldowane na terenie powiatu białostockiego, lecz nie bezpośrednio na terenie miasta  Białystok – ta grupa trafia do funkcjonującej w mieście izby wytrzeźwień. PdOZ dysponuje 34 miejscami. W 2017 r. w placówce przebywało 2 741 osób, z czego 502 zostały doprowadzone w celu wytrzeźwienia. W dniu wizytacji w jednostce było  4 mężczyzn (dwaj doprowadzeni w celu wytrzeźwienia i dwaj zatrzymani w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa).

Przedstawiciele KMPT bardzo pozytywnie ocenili sposób prowadzenia dokumentacji. W raportach służby można znaleźć szczegółowe informacje na temat osób wymagających szczególnego nadzoru lub wsparcia np. „osoba leży, nie porusza się, nie może sama wstać, daje oznaki życia, nie może chodzić, nie może sama spożywać posiłków, ani korzystać z toalety. Według oświadczenia lekarskiego może przebywać w PdOZ.” W tej sytuacji do PdOZ został dodatkowo ściągnięty patrol z Wydziału Patrolowo-Interwencyjnego w Białymstoku, który do chwili przetransportowania zatrzymanego do Aresztu Śledczego w Białymstoku czuwał nad jego bezpieczeństwem. Podobna praktyka jest stosowana w sytuacji, gdy w PdOZ wykorzystywane są np. środki przymusu bezpośredniego w postaci kaftana bezpieczeństwa. Dzięki temu bieżące funkcjonowanie PdOZ nie zostaje zakłócone, a pobudzona osoba jest pod stałym nadzorem, co wpływa na poprawę jej bezpieczeństwa

W protokołach zatrzymań cudzoziemców znajdują się informacje na temat przetłumaczenia treści dokumentów przez tłumaczy. Jeśli takie tłumaczenie nie jest konieczne ze względu na dobrą znajomość języka polskiego przez zatrzymanego, wówczas funkcjonariusz Policji sporządza notatkę służbową zawierającą taką informację i dołącza ją do dokumentacji.  To ważne, bowiem, prawo dostępu do informacji w języku zrozumiałym dla osoby pozbawionej wolności jest jednym z podstawowych praw, stanowiącym gwarancję przeciwko złemu traktowaniu.

Przedstawiciele KMPT pozytywnie ocenili także warunki bytowe w PdOZ. Placówka ma na wyposażeniu nowe zmywalne materace, doposażono jednostkę w poszewki, koce, prześcieradła, koce i ręczniki. Ponadto wprowadzona została też „Procedura postępowania dot. przechowywania i wydawania odzieży zastępczej, bielizny, materacy, koców w Pomieszczeniu dla Osób Zatrzymanych KMP w Białymstoku.” Funkcjonariusze mają też środki do dezynfekcji, a ich użycie każdorazowo dokumentują.

Wątpliwości KMPT wzbudziły natomiast informacje na temat obecności funkcjonariuszy Policji podczas przeprowadzania badań lekarskich osób zatrzymanych.  Taka praktyka powinna mieć miejsce wyłącznie na prośbę lekarza, a nie co do zasady w każdym przypadku. To ważne, aby osoba zatrzymana miała możliwość zgłoszenia lekarzowi np. ewentualnego użycia wobec niej przemocy przez funkcjonariuszy, stąd konieczność przeprowadzania badań z zachowaniem poufności.

Na dyżurce w PdOZ znajduje się lista adwokatów i radców prawnych,  z pomocy których mogą skorzystać osoby zatrzymane.  Jak wynika z informacji funkcjonariuszy o takiej możliwości osoby zatrzymane są ustnie informowane w chwili przyjęcia do placówki. Jednak jak pokazuje praktyka, świadomość osób zatrzymanych na temat tego prawa jest niewielka, często zatrzymanie wiąże się bowiem z dużymi emocjami i silnym stresem, przez co nie wszystkie informacje przekazywane przez funkcjonariuszy zostają zapamiętane. Tymczasem  zgodnie ze stanowiskiem zawartym w standardach Europejskiego Komitetu do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu: prawa osób pozbawionych wolności nie mają większej wartości, jeśli osoby te nie są świadome ich istnienia. Warto więc, aby informacja o możliwości skorzystania z tego typu list znalazła się obok danych teleadresowych instytucji stojących na straży praw człowieka, które zostały umieszczone na korytarzach PdOZ.

Szczegółowe zalecenia z wizytacji zostaną przedstawione w raporcie powizytacyjnym.