Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Osoby pozbawione wolności nie napotykają poważniejszych problemów w dostępie do dokumentów publikowanych w Biuletynie Informacji Publicznej. Zdarzają się jednak trudności w dostępie do informacji publicznej udostępnianej na wniosek, która nie znajduje się w BIP lub centralnym repozytorium informacji publicznej (CRIP). Ze spraw badanych w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich wynika, że sposób rozpatrzenia takich wniosków przez dyrektorów aresztów śledczych czy zakładów karnych nie zawsze jest zgodny z przepisami ustawy o dostępie do informacji publicznej. Rzecznik Praw Obywatelskich w wystąpieniu do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej zwraca się o podjęcie działań, które zapewnią realny dostęp osób pozbawionych wolności do informacji publicznej.

Rzecznik Praw Obywatelskich wskazuje na badane w Biurze RPO dwie sprawy indywidualne, w których dyrektorzy aresztów śledczych odmówili udzielenia informacji publicznej osobom tymczasowo aresztowanym. Wnioski dotyczyły udostępnienia wykazu i metrażu cel mieszkalnych, w których przebywał tymczasowo aresztowany oraz protokołu z wizytacji sędziego penitencjarnego. W ocenie Rzecznika informacje żądane przez wnioskodawców mają charakter informacji publicznej. Dyrektorzy aresztów śledczych byli więc zobowiązani do rozpatrzenia wniosków w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Realizacja prawa do informacji publicznej w formach przewidzianych ustawą o dostępie do informacji publicznej zależy od spełnienia łącznie trzech przesłanek. Po pierwsze, przedmiotem żądania informacji musi być informacja publiczna w rozumieniu tej ustawy. Po drugie, adresatem żądania udostępnienia informacji mają być podmioty wymienione w ustawie, a więc m.in. władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne. Po trzecie, zobowiązane do udostępnienia informacji publicznej są podmioty będące w posiadaniu takich informacji (a nie tylko te podmioty, które wytworzyły dokumenty). Zdaniem Rzecznika w obu sprawach badanych w Biurze RPO wszystkie wymienione warunki zostały spełnione.

Ograniczenie prawa do informacji publicznej może nastąpić tylko ze względu na ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.

Rzecznik podkreśla, że wniosek o udostępnienie informacji publicznej nie wymaga określonej formy. Powinien tylko zawierać dane wnioskodawcy wystarczające do udzielenia odpowiedzi w sposób i w formie wskazanych we wniosku. Wnioskodawca nie musi też wskazywać podstawy prawnej, określającej tryb udzielenia informacji (nie musi powoływać się na ustawę o dostępie do informacji publicznej). Nie musi też podawać powodu, dla którego występuje z wnioskiem. Jeżeli żądana informacja nie wymaga przetworzenia, to wnioskodawca nie ma obowiązku wykazania interesu faktycznego lub prawnego. Oznacza to, że treść uzasadnienia wniosku nie powinna wpływać na sposób jego rozpatrzenia.

Jeżeli wniosek dotyczy informacji, która jest informacją publiczną, to organ ma obowiązek rozpatrzyć wniosek w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej. W sprawach indywidualnych badanych w Biurze RPO dyrektorzy aresztów śledczych mieli obowiązek udostępnić wnioskowaną informację publiczną lub wydać decyzję odmawiającą jej udostępnienia z uwagi na przesłanki, które ograniczają dostępność takiej informacji. W żadnej z tych spraw taki obowiązek nie został spełniony.

IX.517.1477.2015