Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi dotyczące zmiany z dniem 1 stycznia 2013 r. zasad ustalania wysokości emerytury powszechnej przyznawanej osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r., które pobierały dotychczas wcześniejszą emeryturę. Liczną grupę skarżących stanowią kobiety urodzone w 1953 roku, będące ostatnim rocznikiem uprawnionym do wcześniejszej emerytury. Zgodnie z nowymi regulacjami, podstawa obliczenia kolejnej emerytury ma być pomniejszona o kwoty wcześniej pobranych emerytur przyznanych przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.

W skargach do Rzecznika wskazuje się, że prawo do ustalania wysokości emerytury powszechnej na dotychczasowych zasadach, czyli bez kwestionowanego pomniejszenia, powinno być zachowane dla wszystkich, którzy przed nowelizacją nabyli i realizowali prawo do wcześniejszej emerytury. Skarżący podnoszą, że zostali zaskoczeni wprowadzonymi zmianami. Decydując się na przejście na wcześniejszą emeryturę nie mogli wiedzieć, że taka decyzja w przyszłości wpłynie negatywnie na wysokość emerytury powszechnej.

Rzecznik zwrócił się do Przewodniczącej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny Sejmu RP o rozważenie rozwiązania przedstawionego problemu w ramach prac Komisji nad przedstawionym przez Prezydenta RP projektem ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 62).

Ponadto, w związku z napływającymi skargami, Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Prezesa ZUS z prośbą o zajęcie stanowiska w kwestii prawidłowości przyjętej przez ZUS wykładni zasad ustalania wysokości emerytury powszechnej dla osób, które pobierały dotychczas wcześniejszą emeryturę.

Problem dotyczy osób, które pobierając wcześniejszą emeryturę spełniły warunki do nabycia prawa do emerytury powszechnej przed 1 stycznia 2013 r., ale wystąpiły z wnioskiem o przyznanie świadczenia dopiero po tej dacie.

W ocenie Rzecznika do tych osób nie powinny mieć zastosowania nowe regulacje, które przewidują pomniejszenie podstawy obliczenia emerytury powszechnej o kwoty wcześniej pobranych emerytur, przyznanych przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Prawo do emerytury ustala się bowiem na dzień spełnienia warunków do nabycia prawa do tego świadczenia, bez względu na złożenie wniosku, co przesądza o zachowaniu przez zainteresowanych nabytych z mocy prawa uprawnień w razie niekorzystnej zmiany stanu prawnego.