Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Próba wyproszenia z autobusu kobiety w burce, delegalizacja stowarzyszenia Duma i Nowoczesność, dyskryminacja osób nieheteroseksualnych w szkołach 
• Tymi sprawami zajmował się m.in. w 2018 r. Adam Lipiński, pełnomocnik rządu ds. równego traktowania
• Odpowiadając na wniosek RPO o podsumowanie działań w 2018 r., Adam Lipiński nie odniósł się do systemowej realizacji zasady równego traktowania w Polsce

3 stycznia 2019 r. Rzecznik Praw Obywatelskich - który wykonuje zadania dotyczące realizacji zasady równego traktowania - wystąpił do kilkunastu urzędów i instytucji o  informacje o problemach dotyczących przestrzegania zasady równego traktowania i niedyskryminacji osób z niepełnosprawnościami. Jest to potrzebne do przygotowania corocznej informacji RPO dotyczącej przestrzegania tej  zasady  w Polsce.

Zastępczyni RPO Sylwia Spurek poprosiła Adama Lipińskiego o informację o problemach dotyczących przestrzegania zasady równego traktowania i niedyskryminacji, które były przedmiotem jego szczególnego zainteresowania w 2018 r . -  wraz z ewentualnymi komentarzami i uwagami podsumowującymi działalność i sprawy z tego zakresu w minionym roku.

W odpowiedzi Adam Lipiński przedstawił osiem szczegółowych przypadków spośrod spraw, którymi się zajmował. Nie przedstawił podsumowań ogólnych. Zaznaczył, że pełna informacja na temat jego działań w 2018 r. będzie zawarta w Sprawozdaniu z jego działalności za okres od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r.

Sprawy opisane w odpowiedzi Adama Lipińskiego

l. Odmowa zwiedzania Narodowego Centrum Badań Jądrowych wobec 13-latki z powodu "niepolsko brzmiącego nazwiska"

Pełnomocnik zwrócił się do dyrektora placówki o informacje dotyczące okoliczności incydentu. Pełnomocnik wyraził zdecydowany sprzeciw wobec wszelkich zachowań o charakterze dyskryminacyjnym, do których tę sytuację można zaliczyć. Z uwagi na fakt, że rzecznik Centrum tłumaczył sytuację „niedoskonałościami” procedur wewnętrznych, Pełnomocnik poprosił o przekazanie kopii ww. dokumentów, a także przesłanie treści poprawionych procedur, o których również wspominał Rzecznik Centrum. Pełnomocnik nie otrzymał odpowiedzi z NCBJ [AKTUALIZACJA - WYJAŚNIENIE NCBJ PONIŻEJ].

2. Próba wyproszenia z miejskiego autobusu w Legnicy kobiety ubranej w burkę

Pełnomocnik zwrócił się do Prezesa Zarządy MPK o informacje dotyczące okoliczności incydentu. Pełnomocnik z zadowoleniem przyjął oświadczenie MPK, w którym wyrażono oburzenie i ubolewanie z powodu faktu nietolerancji i podkreślono, że komunikacja publiczna w Legnicy jest przyjazna dla każdego pasażera i obdarza szacunkiem wszystkich klientów. Zdaniem Pełnomocnika do utrzymania jak najwyższych standardów obsługi pasażerów mogłyby się przyczynić się cykliczne szkolenia pracowników MPK dotyczące różnorodności i przeciwdziałania dyskryminacji, do których zachęcił Prezesa MPK.

3. Zakłócenie obchodów Święta Jom Kipur w Nowej Synagodze w Gdańsku-Wrzeszczu

W wystąpieniu do Przewodniczącego Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku Pełnomocnik wyraził ubolewanie w związku z incydentem. Zaznaczył, że zagwarantowanie wolności religijnej i możliwości nieskrępowanego i niezakłóconego uczestnictwa w obrzędach i zgromadzeniach religijnych jest istotnym i trwałym elementem polityki rządu. Wszelkie czyny motywowane nienawiścią są i będą ścigane zgodnie z obowiązującym prawem, podobnie jak inne akty przemocy. Pełnomocnik zwrócił się do Prokuratora Krajowego o szczególne zainteresowanie się tym incydentem, którego sprawca lub sprawcy mogli kierować się uprzedzeniami ze względu na religię i wyznanie.

4. Sprawa przetargu na leki stosowane w terapii zakażenia HIV

Do Pełnomocnika swą korespondencję z Ministrem Zdrowia w tej sprawie skierowało Stowarzyszenie Wolontariuszy Wobec AIDS „Bądź z nami”. Przewodnicząca Stowarzyszenia wskazała na zmianę warunków przetargu, które w jej opinii mogą mieć negatywny wpływ na jakość leczenia czy zmniejszenie liczby leczonych osób. Pełnomocnik zwrócił się do Ministra Zdrowia o informację o przetargu oraz o potencjalnych jego konsekwencjach dla pacjentów z HIV. W związku z obawami organizacji działających na rzecz osób z HIV, spytał też, czy projekt dokumentu „Polityka Lekowa Państwa 2018-2020” zapewni wystarczający dostęp do nowoczesnych, skutecznych i akceptowalnych przez pacjentów leków stosowanych w terapii zakażenia HIV.

W odpowiedzi Ministerstwo zapewniło m.in., że zakupy leków ARV, dla potrzeb realizacji programu polityki zdrowotnej „Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z wirusem HIV w Polsce na lata 2017-2021”, są prowadzone przez cały rok w sposób ciągły i systematyczny, z zachowaniem zasady, aby gwarantowany okres zabezpieczenia pacjentów w leki obejmował przedział czasowy 2-3 miesiące. Dodano, że ewentualne zmiany w zakresie leczenia antyretrowirusowego odbywać się będą w sposób przemyślany i bezpieczny oraz gwarantujący zabezpieczenie ciągłości leczenia.

5. Wystąpienie Prezydenta miasta Legionowa podczas konwencji Porozumienia Samorządowego

Pełnomocnik zwrócił uwagę prezydentowi na niestosowny sposób przedstawiania przez niego kandydatek porozumienia do rady miasta i rady powiatu. Pełnomocnik podkreślił, że niewybredne i niesmaczne odnośniki do imion, wyglądu lub cech charakteru prezentowanych były zdecydowanie nie na miejscu, a nawet mogły nosić znamiona dyskryminacji. Ocenił, że przyjęty sposób przedstawienia kandydatów nie przystoi osobie sprawującej funkcję publiczną ani żadnemu mężczyźnie. Pełnomocnik zaznaczył, że jako prezydent miasta, a tym samym pracownik samorządowy, powinien on unikać zachowań, które mogą godzić w dobre imię funkcji, jaką sprawuje i urząd miasta.

Pełnomocnik zwrócił uwagę prezydentowi, aby w przyszłości - zamierzając przedstawiać sylwetki jakichkolwiek osób, czy to kandydatów w wyborach, czy swoich współpracowników - robił to w sposób wyważony i z poszanowaniem drugiej osoby. Pełnomocnik zaproponował, aby chcąc przedstawić osoby w sposób „luźny i humorystyczny”, prezydent wykorzystał sposoby i formy, które nie będą nikogo urażały.

6. Zapowiedź Ministra Sprawiedliwości podjęcia działań zmierzających do delegalizacji stowarzyszenia Duma i Nowoczesność

W wystąpieniu do Ministra Sprawiedliwości Pełnomocnik wyraził zaniepokojenie, że stowarzyszenia nadal legalnie funkcjonuje, a także  figuruje w rejestrze organizacji pożytku publicznego (ma prawo m.in. do  1% podatku dochodowego od osób fizycznych). Pełnomocnik zaznaczył, że pozyskiwanie środków pochodzących z 1% podatku oraz możliwość korzystania z innych przywilejów przez stowarzyszenie, które wzbudziło tak wiele kontrowersji swoją działalnością - mogącą nosić znamiona propagowania totalitarnych ustrojów państwa oraz nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych lub rasowych - powinno być jak najszybciej zablokowane. Pełnomocnik poprosił o informację, na jakim etapie są działania Ministerstwa zmierzające do delegalizacji stowarzyszenia. Zastępca Prokuratora Generalnego odpowiedział, że wniosek o rozwiązanie stowarzyszenia skierowano do Sądu Rejonowego w Gliwicach 9 kwietnia 2018 r., a rozprawy zaplanowano na styczeń oraz marzec 2019 r.

7. Skarga Ośrodka Monitorowania Zachowań Rasistowskich i Ksenofobicznych na publiczne ksenofobiczne wypowiedzi wojewody lubelskiego

Pełnomocnik przekazał korespondencję  zgodnie z kompetencjami do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

8. Przypadki braku tolerancji i dyskryminacji osób nieheteroseksualnych w szkołach

Podczas spotkania z przedstawicielkami organizacji "My, Rodzice Stowarzyszenie matek, ojców i sojuszników osób LGBTQIA” uczestniczki sygnalizowały m.in. przypadki braku tolerancji i dyskryminacji osób nieheteroseksualnych w szkołach, przy braku właściwej reakcji nauczycieli i dyrekcji. Pełnomocnik wystąpił do Ministra Edukacji Narodowej o informację, w jaki sposób podstawa programowa oraz programy nauczania uwzględniają aspekt równego traktowania i przeciwdziałania dyskryminacji, w tym m.in. homofobii. Zwrócił się też o informację na temat podejmowanych działań na rzecz podnoszenia kompetencji pedagogicznych w zakresie równego traktowania i przeciwdziałania dyskryminacji. Pełnomocnik podkreślił, iż szkoła powinna być miejscem bezpiecznym dla każdego ucznia, w którym każdy uczeń będzie szanowany i w pełni będzie mógł rozwijać swe pasje i umiejętności. Obowiązkiem każdego nauczyciela i dyrektora szkoły jest natomiast reagowanie na jakiekolwiek przejawy dyskryminacji i podejmowanie skutecznych działań, aby takie sytuacje nie miały miejsca. Dlatego też niezwykle ważne jest wdrażanie w placówkach oświatowych, od najmłodszych już lat, edukacji antydyskryminacyjnej polegającej m.in. na budowaniu szacunku, tolerancji, otwartości, uświadamianiu różnorodności oraz realizacja programów nauczania zmierzających do przeciwdziałania wszelkim przejawom dyskryminacji.

Oprócz tych działań Pełnomocnik odbywał także systematyczne spotkania z przedstawicielami organizacji pozarządowych, organów i instytucji zajmujących się sprawami przeciwdziałania dyskryminacji z różnych powodów, poruszając m.in. kwestie związane z równym traktowaniem i tolerancją. Pełnomocnik spotkał się m.in. z przedstawicielami:

• organizacji "My, Rodzice - Stowarzyszenie matek, ojców i sojuszników osób LGBTQIA",
• Związku Ukraińców w Polsce,
• Stowarzyszenia Romów w Polsce,
• Muzułmańskiego Związku Religijnego w RP,
• Ligi Muzułmańskiej w RP,
• Zgromadzenia Ahlul Bayt,
• Żydowskiego Instytutu Historycznego,
• Fundacji Jana Karskiego,
• Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego,
• Projektu HejtStop i Ośrodka Monitorowania Zachowań Rasistowskich i Ksenofobicznych
• Prezydium Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych Sejmu RP
• Współprzewodniczącym ze strony mniejszościowej Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych.

XI.410.1.2018

AKTUALIZACJA, 30.01.2019: NCBJ przysłał Rzecznikowi 29 stycznia wyjaśnienia, z których wynika, że informacje Pełnomocnika Rządu wymagają sprostowania (patrz załączone pismo) „zawarte w tej informacji stwierdzenia dotyczące NCBJ nie odpowiadają prawdzie. W szczególności nie jest prawdą zawarte w tej informacji stwierdzenie: >>Pełnomocnik nie otrzymał odpowiedzi z NCBJ.<< Odpowiedź NCBJ (w załączeniu) została sporządzona dnia 19 lutego 2018 r. i wysłana do Pana Ministra listem poleconym dnia 20 lutego 2018 r. Pozostałe informacje dotyczące NCBJ, a zawarte we wspomnianej informacji Pełnomocnika, mają charakter opisu zdarzenia oraz jego oceny I zostały sformułowane na podstawie doniesień medialnych. We wspomnianej wyżej odpowiedzi. Dyrektor NCBJ wyjaśnił szczegółowo dlaczego opis medialny zdarzenia przedstawiał jego nieprawdziwy obraz. Z tego też powodu opis i ocena zdarzenia - zawarte także w skierowanym do Dyrektora NCBJ wystąpieniu Pełnomocnika z dnia 15 lutego 2018 r. i powielone w informacji udzielonej Pani, jako Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich - są błędne i nieuprawnione”.