Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Tegoroczną nagrodę im. dra Macieja Lisa otrzymała dr Monika Zima-Parjaszewska.

Laureatka

Monika Zima-Parjaszewska - prezeska Zarządu Głównego PSONI, jest siostrą dorosłego brata oraz matką córki z niepełnosprawnością intelektualną. Całe swoje życie zajmuje się sprawami osób z niepełnosprawnościami, działając zawodowo i społecznie na rzecz ich pełnego włączenia, walcząc o realizację praw człowieka i obywatela, wspierając ich w dążeniu do samostanowienia i niezależności. 
W 2009 roku w swojej rozprawie doktorskiej pt. „Ubezwłasnowolnienie osób z niepełnosprawnością intelektualną jako ograniczenie praw konstytucyjnych w świetle artykułu 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku” obroniła postawioną tezę o ograniczaniu wolności i praw człowieka poprzez ubezwłasnowolnienie jako niezgodne z Konstytucją. 
Nadal walczy o zastąpienie instytucji ubezwłasnowolnienia w Polsce wspieranym podejmowaniem decyzji –zgodnie z obowiązującymi postanowieniami Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób z niepełnosprawnościami. 
Jako współautorka programu szkolenia self-adwokatów, osób z niepełnosprawnością intelektualną występujących we własnym imieniu – rzeczników własnych spraw, działa na rzecz wzmocnienia ich samooceny i rozwoju osobistego, prowadzących do pełnego włączenia społecznego. 
Dla dr Moniki Zimy-Parjaszewskiej pełna podmiotowość osób z każdym rodzajem niepełnosprawności jest oczywista, bez względu na rodzaj i stopień indywidualnych problemów. Jest w swoich działaniach nieugięta i bezkompromisowa, a jednocześnie maksymalnie wrażliwa na wszelkie przejawy dyskryminacji i nierównego traktowania. 
Adiunkt w Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, Katedra Profilaktyki Społecznej i Pracy Socjalnej. Prawniczka, ekspertka, mentorka w Polskim Stowarzyszeniu na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną. Prawniczka w prywatnych kancelariach adwokackich, w Polskim Towarzystwie Prawa Antydyskryminacyjnego. Wykładowca WPiA UW. 

Działalność społeczna: 

• 2012-2016 – wiceprezeska, od 2016 - prezeska Zarządu Głównego PSONI
• sekretarz Zarządu Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami
• 2011-2021 – współprzewodnicząca Komisji Ekspertów do Spraw Osób z Niepełnosprawnością przy Rzeczniku Praw Obywatelskich
• od 2017 – przewodnicząca Krajowej Rady Konsultacyjnej do Spraw Osób Niepełnosprawnych VII kadencji
• od 2020 – członkini Rady Dostępności.

Autorka ekspertyz i raportów dotyczących osób z niepełnosprawnościami. Kierownik naukowy projektu badawczego „Przemoc wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną w Polsce”. Współautorka Społecznego Raportu Alternatywnego z realizacji Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób z niepełnosprawnościami, wspieranego przez ponad 50 organizacji pozarządowych w Polsce, złożonego w 2015 roku w ONZ.

Laudacja na cześć Laureatki wygłoszona przez dr hab. Pawła Kubickiego, prof. SGH w Warszawie

Szanowni Goście i Gospodarze dzisiejszego spotkania, Szanowny Panie Rzeczniku,
zgodnie z opinią lepszych ode mnie laudacja powinna spełniać dwa kryteria: 

1. być w miarę krótka
2. skupiać się na osobie nagradzanej, a nie wygłaszającej. 

Postaram się spełnić oba, choć zacznę jednak od siebie. Jak bardzo wiele osób tu zebranych i współpracujących z Moniką mam wobec niej dług wdzięczności i obecność tutaj jest formą częściowej spłaty tego długu. To, że tak wiele osób działających w obszarze niepełnosprawności zna laureatkę, współpracowało z nią i ma wobec niej jakieś zobowiązania jest też chyba dobrym punktem startu i wytłumaczeniem, dlaczego Monika Zima-Parjaszewska otrzymuje w tym roku nagrodę Rzecznika Praw Obywatelskich im. doktora Macieja Lisa dla osób zaangażowanych w działania służące równemu traktowaniu osób z niepełnosprawnościami i poszanowaniu gwarantowanych im praw. Trudno bowiem wskazać inną osobę, która od tylu lat, z takim zaangażowaniem i na tylu frontach działałaby na rzecz osób z niepełnosprawnościami. Co więcej, łącząc w sobie trzy środowiska i trzy perspektywy, które często się zwalczają, a przynajmniej nie potrafią połączyć w jedną całość: perspektywę akademicko-ekspercką, pozarządową i rodzicielską, i o tych perspektywach i doświadczeniach postaram się chwilę Państwu opowiedzieć. 

Po pierwsze, Monika Zima-Parjaszewska, działając na rzecz praw człowieka, nie tylko bazuje na swoim doświadczeniu i praktyce, ale też ogromnej wiedzy prawniczej. Jest absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, w 2009 r. otrzymała też tytuł doktora nauk prawnych za rozprawę pt. „Ubezwłasnowolnienie osób z niepełnosprawnością intelektualną jako ograniczenie praw konstytucyjnych w świetle artykułu 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku”. Wnioski ze swojej pracy stara się od lat wcielić w życie, a jej wielkim, choć niestety wciąż nieskończonym dziełem jest zniesienie ubezwłasnowolnienia i zastąpienie go wspomaganym podejmowaniem decyzji.  Jest bez wątpienia najlepszą w Polsce specjalistką od tematyki ubezwłasnowolnienia i jedną z kilku posiadających tak ogromną wiedzę na temat praw człowieka w kontekście niepełnosprawności. Prowadzi też zajęcia z tej tematyki kształcąc kolejne roczniki studentów, działała też w Polskim Towarzystwie Prawa Antydyskryminacyjnego. Jest też autorką wielu ekspertyz i opracowań i długo można by wymieniać jej zawodowe dokonania. Już tylko to byłoby świetnym powodem do wyróżnienia, a to tylko pierwszy element całej układanki.

Swoją wiedzę prawniczą, ponownie w połączeniu z doświadczeniem osobistym wykorzystuje jednak przede wszystkim w działalności pozarządowej. Od kilku lat jest prezeską Zarządu Głównego PSONI, a jeszcze wcześniej pełniła funkcję wiceprezeski. Również od wielu lat współprzewodniczy Komisji Ekspertów ds. Osób z Niepełnosprawnością przy RPO, wśród innych funkcji które pełni można wymienić przewodniczenie Krajowej Radzie Konsultacyjnej ds. Osób Niepełnosprawnych, nie wspominając o działaniu w ramach PFON, czy współorganizowaniu Kongresu Osób z Niepełnosprawnościami i pewnie wielu innych funkcjach i aktywnościach. Wracając jednak do PSONI chciałbym podkreślić, że poza kierowaniem Monika jest też bardzo mocna zaangażowana w ruch self adwokatów, a kierowanie tak dużą organizacją to trochę jak kierowanie dużą korporacją, a nawet trochę trudniej, bo to organizacja pozarządowa i polska. Mamy zatem ekspertkę i prawniczkę dysponującą wiedzą fachową, działaczkę społeczną zaangażowaną na wielu frontach, liderkę jednej z najstarszych i największych organizacji pozarządowych i dochodzimy do ostatniego elementu przyczyniającego się do tak wszechstronnego rozumienia problematyki niepełnosprawności.

Monika Zima-Parjaszewska jest także siostrą dorosłego brata oraz matką córki z niepełnosprawnością, a to sprawia, że dosłownie każdy element jej życia jest życiem codziennym z niepełnosprawnością. W tej chwili ma ona niepowtarzalną możliwość praktycznej analizy tego, jak w Polsce wygląda edukacja integracyjna, weryfikuje w praktyce hipotezy dotyczące głównych barier w edukacji uczniów z niepełnosprawnościami. Inaczej mówiąc całe jej życie i to dosłownie całe od rana do nocy to działania na rzecz wyrównywania szans i wzmacniania praw osób z niepełnosprawnościami, bo na wszystkich wymiarach: osobistym, społecznym i zawodowym ma kontakt z niepełnosprawnością, napotyka na bariery i stara się je przezwyciężyć. Chciałbym to jeszcze raz podkreślić, ponieważ naprawdę jest mało osób łączących te trzy perspektywy i to na najwyższym poziomie zaangażowania. Niezależnie o czym byśmy nie mówili i z jakiej perspektywy nie patrzyli, Monika już tam jest i ma coś mądrego do powiedzenia, albo wręcz już działa na rzecz zmiany rzeczywistości i walczy o prawa człowieka.

Na część kuluarową zostawię komentarze i uwagi na temat charakteru Moniki Zimy, wspólnych spotkań towarzyskich czy imprez, których była inicjatorką. Warto jednak podkreślić, że tu też ma spore zasługi i jest jedną z osób od lat działających na rzecz integracji środowiska aktywistek i aktywistów działających na rzecz osób z niepełnosprawnościami. Jest też po prostu dobrą osobą, a tak naprawdę to jest w życiu najważniejsze. Podsumowując trudno wyobrazić mi sobie osobę bardziej całościowo zasługującą na to wyróżnienie. Jeśli mówimy o osobach zaangażowanych w działania służące równemu traktowaniu osób z niepełnosprawnościami i poszanowaniu gwarantowanych im praw to mówimy po prostu o Monice.

Patron Nagrody RPO dr Maciej Lis (1950-2015) 

Motto życiowe: tak kształtować rzeczywistość, aby było więcej dobra wokół nas. 
Od urodzenia mieszkaniec Wrocławia. Absolwent Liceum Muzycznego. Doktor prawa, adiunkt w Katedrze Prawa Międzynarodowego i Europejskiego na Uniwersytecie Wrocławskim. Autor ponad 100 publikacji naukowych. 
Organizator i dyrektor (w latach 2004-2015) Zespołu Terenowego Biura Rzecznika Praw Obywatelskich we Wrocławiu. Aktywny działacz wielu stowarzyszeń, organizacji społecznych i ruchów obywatelskich działających na rzecz osób z niepełnosprawnościami i osób ubogich, m.in. członek Rady Programowej Stowarzyszenia Inicjatyw Obywatelskich i Rady Działalności Pożytku Publicznego, członek Rady Diakonii w RP, fundator Fundacji Św. Jadwigi Partnerstwa Międzynarodowego Wrocław – Dortmund. 
Współtworzył Centrum Kształcenia i Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych we Wrocławiu – obecnie Ewangelickie Centrum Diakonii i Edukacji a także Ośrodek Inicjatyw Obywatelskich we Wrocławiu i Dzielnicy Wzajemnego Szacunku Czterech Wyznań. 
Ponad 20 lat związany był z chórem Cantores Minores Wratislavienses, a następnie Capella Ecumenica.