Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Wydatki związane z oskarżeniem obejmują również wydatki poniesione przez oskarżonego na jednego obrońcę z wyboru w wypadku uniewinnienia go od części zarzucanych mu czynów lub częściowego umorzenia postępowania  -  Sąd Najwyższy uwzględnił wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich. W praktyce oznacza, że oskarżony, w przypadku częściowego uniewinnienia lub częściowego umorzenia postępowania karnego, będzie mógł domagać się od Skarbu Państwa zasądzenia proporcjonalnego zwrotu kosztów obrony z wyboru.

W orzecznictwie sądów istniały rozbieżności dotyczące zwrotu kosztów ustanowienia w sprawie obrońcy z wyboru. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się w tej sprawie z pytaniem prawnym do Sądu Najwyższego. Sąd uwzględnił wniosek Rzecznika i podjął uchwałę, w której stwierdził, że wydatki związane z oskarżeniem (art. 630 Kodeksu postępowania karnego) obejmują również wydatki poniesione przez oskarżonego na jednego obrońcę z wyboru w wypadku uniewinnienia go od części zarzucanych mu czynów lub częściowego umorzenia postępowania (sygn. I KZP 16/15).

Komentarz dr Marty Kolendowskiej-Matejczuk, zastępcy dyrektora Zespołu Prawa Karnego i adw. Zuzanny Rudzińskiej-Bluszcz, głównej koordynatorki ds. Strategicznych Postępowań Sądowych:

Podjęta przez Sąd Najwyższy uchwała ma zasadnicze znaczenie dla ochrony konstytucyjnie zagwarantowanego prawa do obrony. Urzeczywistni także zasadę równości broni w procesie karnym.

W praktyce oznacza, że oskarżony, w przypadku częściowego uniewinnienia lub częściowego umorzenia postępowania karnego, będzie mógł domagać się od Skarbu Państwa zasądzenia proporcjonalnego zwrotu kosztów obrony z wyboru.

Nie są przecież odosobnione sytuacje, w których oskarżony decyduje się na pomoc profesjonalisty w zakresie obrony przed jednym (często najpoważniejszym) zarzutem, od którego ostatecznie zostaje uniewinniony, lub w tej części dochodzi do umorzenia postępowania. Tymczasem orzecznictwo sądów w zakresie wykładni art. 630 k.p.k. było rozbieżne, czego skutkiem były również orzeczenia prezentujące odmienny od zajętego przez Rzecznika Praw Obywatelskich i Sąd Najwyższy pogląd. W konsekwencji nie wszystkie sądy zasądzały oskarżonym w takich przypadkach koszty obrony z wyboru. Uchwała podjęta przez Sąd Najwyższy ujednolici w tym zakresie orzecznictwo, z korzyścią dla praw obywateli.