Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Do RPO zgłosił się obywatel, którego sąd pierwszej instancji skazał razem z innymi oskarżonymi na karę pozbawienia wolności oraz grzywny
• Oskarżeni złożyli apelacje do sądu drugiej instancji, który utrzymał orzeczenie w mocy. Jednak w uzasadnieniu wyroku nie wspomniał nawet o odwołaniu wnioskodawcy, odnosząc się jedynie do racji innych oskarżonych
• Zdaniem RPO taką sytuację należy interpretować tak, jakby sąd odwoławczy w ogóle nie rozpoznał argumentów przedstawionych w apelacji wnioskodawcy. Dlatego rzecznik złożył kasację do Sądu Najwyższego

Sąd II instancji w uzasadnieniu wyroku ani nie wskazał, że obrońca wnioskodawcy wniósł środek odwoławczy, ani nie odniósł się do podnoszonych w niej zarzutów. Mimo zatem formalnego rozpoznania sprawy i wydania w niej orzeczenia RPO w swojej kasacji wskazuje, iż faktycznie doszło do nierozpoznania apelacji oskarżonego.

Argumenty RPO

W ocenie rzecznika pominięcie apelacji oskarżonego w uzasadnieniu wyroku to rażące uchybienie sądu o kasacyjnym charakterze. Art. 433 § 2 Kodeksu postępowania karnego zobowiązuje bowiem sąd odwoławczy co do zasady do rozważenia wszystkich wniosków i zarzutów wskazanych w środku odwoławczym, natomiast zgodnie z art. 457 § 3 k.p.k. sąd powinien te rozważania przedstawić w uzasadnieniu.

RPO wskazał, iż uchybienie tym obowiązkom nie pozwala na ocenę prawidłowości kontroli instancyjnej zaskarżonego orzeczenia, co czyniłoby prawo strony do dwuinstancyjnego rozpoznania sprawy karnej iluzorycznym. Jeżeli bowiem sąd nie przedstawia swojego rozumowania oskarżonemu, jest on pozbawiony nie tylko możliwości poznania stojącego za wyrokiem rozumowania, lecz także faktycznej gwarancji, iż sędziowie rzeczywiście poświęcili uwagę jego sprawie.

Dlatego zdaniem RPO zrealizowania przez sąd II instancji obowiązku rozpoznania środka odwoławczego nie wolno domniemywać, a „[to], czy i w jaki sposób sąd II instancji rozpoznał apelację oraz rozważył zasadność zarzutów i wniosków w niej zawartych powinno wynikać z pisemnego uzasadnienia wyroku[…]”. Innymi słowy, za pomocą rzetelnie przygotowanego uzasadnienia sądy są obowiązane udowadniać oskarżonym, że rozpoznały sprawę.

RPO przypomina także o znaczeniu art. 6 ust 1. Europejskiej Konwencji Praw Człowieka gwarantującego prawo do rzetelnego procesu. Co do tego artykułu oraz wynikającego z niego orzecznictwa Trybunału w Strasburgu SN w sprawie o sygn. I KA 1/20  ustalił, iż „jednym z wyznaczników [standardu rzetelnego procesu] jest wyraźne wskazanie w uzasadnieniu wyroku podstawy rozstrzygnięcia, a więc także odniesienie się do argumentacji stron, które gwarantuje stronie możliwość stwierdzenia rzeczywistego skorzystania z prawa do apelacji”, a „zrealizowanie obowiązku ujętego w treści art. 6 ust. 1 Konwencji wymaga odniesienia się w uzasadnieniu wyroku do każdego istotnego – na tle konkretnej sprawy – argumentu, a zatem brak odniesienia do takiej argumentacji (np. zupełne przemilczenie istotnej kwestii) stanowi o naruszeniu standardu rzetelnego procesu”.

Wobec powyższego, RPO we wniesionej kasacji prosi SN o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez sąd odwoławczy.

II.511.812.2016