Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W dniach 17-19 sierpnia 2021 r. delegacja Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur (KMPT) wizytowała Zakład Karny nr 2 w Strzelcach Opolskich, ul. Klonowa 3. 
Wizytacja miała charakter tematyczny i jej celem było sprawdzenie stopnia realizacji zaleceń Europejskiego Komitetu ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT), przedstawionych polskim władzom w raporcie z wizyty w 2017 r. [CPT/Inf (2018) 39].

Delegacja KMPT odbyła wstępną rozmowę z Zastępcą Dyrektora jednostki, dokonała oglądu pawilonów mieszkalnych oraz wybranych przez siebie pomieszczeń i placów spacerowych, odbyła poufne rozmowy z osadzonymi i personelem oraz zapoznała się z wybraną dokumentacją. 

Pojemność wizytowanej jednostki wynosiła 611 miejsc. W czasie wizytacji przebywało w niej 588 osadzonych. Stan materialny i czystość cel mieszkalnych oceniono co do zasady przeciętnie. W czasie izolacji w związku z pandemią koronawirusa, zgodnie z Zarządzeniem Dyrektora Generalnego Służby Więziennej jednostka zwiększyła dostęp do ciepłej wody do 3 razy dziennie.  W czasie wizytacji w jednostce funkcjonowała jedna cela 8-osobowa (jako cela przejściowa) oraz jedna cela 11-osobowa (zwykła cela mieszkalna). 

KMPT krytycznie odnosi się do utrzymywania takich cel i rekomenduje ich likwidowanie. Zwłaszcza w czasie pandemii, rekomenduje się zmniejszanie liczby osadzonych w jeden celi mieszkalnej. W sytuacji gdy dostęp do ciepłej wody jest limitowany, wykonanie w ciągu jednej godziny wszystkich niezbędnych czynności higienicznych przez 11 osadzonych w jednej celi jest znacząco utrudnione. Niektóre z odwiedzonych cel były ponadto bardzo wyeksploatowane, z popękanymi i popisanymi ścianami. 

Biorąc pod uwagę, że Zakład Karny nr 2 w Strzelcach Opolskich jest jednostką przeznaczoną dla tymczasowo aresztowanych i skazanych poruszających się na wózkach inwalidzkich, największe zastrzeżenia budzi fakt nieprzystosowania jednostki do potrzeb osób z niepełnosprawnością fizyczną. W czasie wizytacji, karę pozbawienia wolności w jednostce odbywał jeden osadzony poruszający się na wózku inwalidzkim oraz dziewięciu osadzonych poruszających się przy pomocy kul ortopedycznych. 

Pomieszczenia, w których przeprowadzane są widzenia znajdują się w budynku, do którego wejście wymaga pokonania wysokich schodów. Dwa z trzech pól spacerowych pozostają niewyremontowane. Według oświadczenia Zastępcy Dyrektora jednostki, sytuacja ta spowodowana jest pandemią COVID-19, w związku z którą znacząco wzrosły ceny materiałów budowlanych. Pole spacerowe przy pawilonie, w którym karę pozbawienia wolności odbywa osadzony z niepełnosprawnością fizyczną pozostaje niewyremontowane, wybetonowane ścieżki są wąskie i posiadają liczne ubytki. Przed drzwiami prowadzącymi na pola spacerowe znajduje się próg o wysokości kilkunastu centymetrów uniemożliwia samodzielne pokonanie go przez osobę poruszającą się na wózku inwalidzkim. Ponadto, widzenia przeprowadzane są w budynku, do którego wejście wymaga pokonania wysokich schodów. Wiele pomieszczeń z których mogą korzystać osadzeni, również znajdują się na różnych piętrach oraz w różnych pawilonach, m.in. świetlica centralna, sale widzeń, sale zajęć terapeutycznych. 

W ocenie delegacji KMPT zalecenia CPT w szczególności o charakterze systemowym wymagające zmian legislacyjnych, w większości pozostają niezrealizowane. Ze wstępnych informacji uzyskanych w trakcie wizytacji wynika, że część zaleceń możliwych do wdrożenia przez jednostkę, również nie została zrealizowana, m.in.:
    odpowiednie wyposażenie placów spacerowych – powinny one umożliwiać osadzonym odbycie codziennych ćwiczeń, w warunkach umożliwiających fizyczne zmęczenie się oraz w miarę możliwości posiadać widok na horyzont. 
    odpowiednie dokumentowanie obrażeń osadzonych - CPT zaleca m.in. zaprowadzenie specjalnego rejestru do dokumentowania obrażeń, wykorzystywania przy badaniu formularza zawierającego zarysy sylwetki do zaznaczenia umiejscowienia obrażeń oraz dokumentowanie obrażeń za pomocą zdjęć. Dokumentacja medyczna nie zawierała elementów na które wskazuje CPT. 
    stosowanie środków przymusu bezpośredniego, w szczególności kajdanek, w trakcie badania lekarskiego – zgodnie z zaleceniami CPT należy zaprzestać rutynowego stosowania kajdanek podczas badań lekarskich. Wszystkie badania lekarskie osadzonych muszą być przeprowadzane poza zasięgiem słuchu oraz (chyba że dany lekarz wyraźnie zażąda inaczej) poza zasięgiem wzroku funkcjonariusza. 

Szczegółowe uwagi dotyczące realizacji zaleceń CPT zostaną przedstawione w raporcie z wizytacji.