Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich w wystąpieniu do Prezydenta Miasta Krakowa zasygnalizował stwierdzone naruszenia konstytucyjnej wolności zgromadzeń w związku z odmową przejazdu rowerzystów w ramach Masy Krytycznej. Jednocześnie zwrócił się o podjęcie działań, które zapobiegną takim naruszeniom w przyszłości.

Urząd Miasta Krakowa poinformował w październiku i listopadzie 2015 r. organizatora Masy Krytycznej o nieprzyjęciu zawiadomienia o planowanych zgromadzeniach stwierdzając, że zgromadzenie nie może mieć formy przejazdu rowerów. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich przejazd rowerzystów w Masie Krytycznej należy uznać za zgromadzenie, a ustawa Prawo o zgromadzeniach nie przewiduje ograniczeń co do formy zorganizowania zgromadzenia.

Organy państwa powinny zapewnić obywatelom możliwość zorganizowania i uczestniczenia w pokojowych zgromadzeniach. Obowiązkiem władz publicznych jest nie tylko usunięcie przeszkód w realizacji wolności zgromadzeń, ale także podjęcie wszelkich działań w celu pełnego urzeczywistnienia korzystania z tej wolności.

Zorganizowanie zgromadzenia w formie przejazdu rowerów, w celu wyrażenia określonego stanowiska, stanowi przejaw realizacji konstytucyjnej wolności zgromadzeń. Głównym celem Masy Krytycznej jest zwrócenie uwagi władz miasta na ilość rowerzystów, a także wyrażenie poglądu o konieczności modernizacji infrastruktury miejskiej i wprowadzeniu udogodnień dla rowerzystów w poruszaniu się po mieście.

Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że do zgromadzeń publicznych nie można odnosić przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym mówiących o obowiązkach organizatora imprezy powodującej utrudnienia w ruchu. To na władzach miasta ciąży obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa uczestnikom zgromadzenia. Jak wynika z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 stycznia 2006 r. (sygn. K 21/05) nakładanie wymogu na organizatora zgromadzenia publicznego do uzyskania odrębnych pozwoleń w oparciu o przepisy Prawa o ruchu drogowym narusza konstytucyjną wolność zgromadzeń.

Przepisy Prawa o zgromadzeniach zawierają procedurę zgłaszania zgromadzeń publicznych, której celem jest uproszczenie realizacji tego konstytucyjnego prawa. Organ gminy ma w tej procedurze ograniczone kompetencje. Co do zasady, po otrzymaniu zawiadomienia o zamiarze zorganizowania zgromadzenia, organ niezwłocznie udostępnia w Biuletynie Informacji Publicznej informację o miejscu i terminie organizowanego zgromadzenia. Organ gminy może podjąć inne działania tylko wówczas, gdy informuje organizatora o brakach formalnych zgłoszenia, wzywa do zmiany miejsca lub czasu zgromadzenia, albo gdy wydaje decyzję o zakazie zgromadzenia.

W omawianej sprawie nie sposób uznać, że brakiem formalnym jest podanie przez organizatora planowanej trasy przejazdu zamiast planowanej trasy przejścia. Jeżeli Urząd Miasta uznał odbycie zgromadzenia w formie przejazdu rowerowego za niezgodne z przepisami ustawy Prawo o zgromadzeniach, powinien wydać na podstawie tej ustawy decyzję o zakazie zgromadzenia. To umożliwiłoby organizatorowi odwołanie się do sądu okręgowego na podstawie ustawy Prawo o zgromadzeniach.