Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Zamiast rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych pojawiły się opiniodawcze zespoły sądowych specjalistów, działające w sądach okręgowych pod nadzorem Ministra Sprawiedliwości. Nowa ustawa o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów nie określa jednak organizacji ani metod pracy tych zespołów. Budzi to niepokój obywateli, którzy zgłaszają się do Rzecznika Praw Obywatelskich w związku z problemami powstającymi w toku postępowań sądowych w sprawach rodzinnych. W skargach pojawia się też zarzut zbyt długiego oczekiwania na badanie oraz sporządzenie opinii, co w efekcie prowadzi do przewlekłości postępowania sądowego. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się do Ministra Sprawiedliwości z pytaniem o aktualny stan prac nad zarządzeniem w sprawie standardów metodologii opiniowania dla zespołów specjalistów, a także o zbadanie w ramach nadzoru, czy utworzenie opiniodawczych zespołów sądowych specjalistów pomogło skrócić czas oczekiwania na opinię.

Ustawa z 5 sierpnia 2015 r. o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów zobowiązała zespoły do stosowania nowych przepisów wykonawczych, których wydanie ustawodawca powierzył Ministrowi Sprawiedliwości. Dotychczas w obrocie prawnym znalazło się jedynie rozporządzenie w sprawie trybu i sposobu sprawowania nadzoru nad opiniodawczymi zespołami sądowych specjalistów. Zdaniem Rzecznika brak regulacji standardów przeprowadzania dowodu z opinii zespołu sądowych specjalistów budzi wątpliwości z punktu widzenia realizacji zasady ochrony prawnej życia rodzinnego, wynikającej z Konstytucji.

Ochrona życia rodzinnego wzmocniona jest także postanowieniami Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka. Polscy obywatele często kierują skargi do Trybunału w Strasburgu dotyczące właśnie ochrony życia rodzinnego. W niedawnej sprawie K.J. przeciwko Polsce (wniosek Nr 30813/14, wyrok z 1 marca 2016 r.) opinia z badania rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego była dokładnie analizowana przez Trybunał i stanowiła istotną część argumentacji, w połączeniu z uznanym za słuszny zarzutem zbyt długiego trwania postępowania.