Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Sprawa pana Tomasza:

Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku wydanego w sprawie o podwyższenie sumy gwarancyjnej.

Stan faktyczny:

W dniu 3 października 1992 r. powód mający wówczas niecałe 3 i pół roku został potrącony przez samochód osobowy, którego właściciel nie miał wykupionego obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z zakresu posiadaczy mechanicznych pojazdów. W wyniku wypadku powód jest całkowicie niezdolny do pracy oraz samodzielnej egzystencji i porusza się na wózku inwalidzkim. Po wyczerpaniu sumy gwarancyjnej, pan Tomasz wystąpił przeciwko Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu o podwyższenie sumy gwarancyjnej z kwoty 720.000 zł do 2.445.840 zł.  Sądy w dwóch instancjach uznały, że w przypadku pana Tomasza odpowiedzialność Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego już wygasła bo wyczerpała się kwota, do której wypłaty Fundusz został zobowiązany, więc jego roszczenia nie mają podstaw.

Stan sprawy:

30 maja 2017 r. Sąd Njawyższy uwzględnił skargę kasacyjną RPO, uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Sprawa jest teraz ponownie rozpatrywana - kolejne posiedzenie sądu planowane jest na 28 sierpnia 2019 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do tego postępowania po stronie pana Tomasza.

24 września 2019 r. sąd zasądzil na rzecz pana Tomasza rentę.

Jednoicześnie 27 września weszły w życie przepisy ustawy dającej osobom w takiej sytyacji jak pan Tomasz do występenowanie z roszczeniami do ubezpeczycieli.

Dlaczego sprawa jest istotna dla RPO?

Pan Tomasz należy do grupy osób, którzy ponieśli szkodę na skutek wypadków komunikacyjnych na początku lat 90-tych, przy czym w ich przypadku kierowca nie miał obowiązkowego ubezpieczenia OC, a zatem odszkodowanie, zadośćuczynienie i renta były wypłacane przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny – do czasu wyczerpania się sumy gwarancyjnej. Na skutek określenia jej wysokości w tamtych latach na niskim poziomie, poszkodowani w chwili obecnej zostali pozbawieni ochrony i środków koniecznych do dalszego leczenia i egzystencji. W następnych latach suma gwarancyjna była sukcesywnie podwyższana. RPO wskazał na konieczność rozważenia zastosowania art. 357 (1) kc - ukształtowanie stosunku prawnego ze względu na nadzwyczajną zmianę okoliczności. 

Skąd RPO wie o sprawie?

Wniosek obywatela podczas Spotkań Regionalnych.

Argymenty prawne RPO:

W swoim wniosku Rzecznik przywołuje:

• art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP (Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny),
• a także stanowisko Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia 5 kwietnia 2013 r. w sprawie o  I ACa 1143/12:

„Warto także zwrócić uwagę, iż zapewnienie poszkodowanym ciągłości otrzymywanych świadczeń znajduje nie tylko uzasadnienie w zasadzie słuszności i współżycia społecznego.

Zgodnie bowiem z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, wszyscy są równi wobec prawa i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

Równość wobec prawa odnosi się do jego stanowienia i nakłada na ustawodawcę obowiązek tworzenia prawa, które nakazuje jednakowo traktować podmioty podobne. Aktualnie przyjęte w prawie unijnym rozwiązania w zakresie mechanizmu określania sum gwarancyjnych w przypadku ubezpieczeń OC posiadaczy pojazdów mechanicznych (tzw. Dyrektywy Komunikacyjne), do których polskie ustawodawstwo jest dostosowywane m.in. poprzez zmiany wskazanych w apelacji pozwanego przepisów z zakresu ubezpieczeń, pozwolą definitywnie wyeliminować problem wyczerpania się sumy gwarancyjnej, co zapewni poszkodowanym możliwość otrzymywania należnych im świadczeń, a więc realizację zasady pełnego odszkodowania (por. E. P. wyczerpania się sumy gwarancyjnej w obowiązkowym ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych - Rozprawy Ubezpieczeniowe nr(...)

Do tego czasu w sytuacjach wyjątkowych (a taka jest sytuacja K. C.) środkiem ochrony poszkodowanego jest instytucja prawna przewidziana w art. 357 KC, której zastosowania nie uniemożliwiają przepisy intertemporalne regulujące określanie sumy gwarancyjnej dla danej umowy”. (patrz załączony dokument)

Numer sprawy:

VI.510.77.2016