Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Obywatele są zaniepokojeni przetwarzaniem swych numerów  PESEL w związku ze spisem powszechnym przez internet
• Ich wątpliwości budzi podstawa nałożenia obowiązku ujawniania tych danych
• RPO nie kwestionuje potrzeby podawania danych identyfikacyjnych w trakcie spisu, ale upubliczniona powinna zostać podstawa tego obowiązku
• Wyraźne umocowanie ustawowe musi bowiem mieć każde zobowiązanie obywatela do przekazania przez niego danych osobowych organom władzy

O wyjaśnienia w tej sprawie zastępca rzecznika praw obywatelskich Stanisław Trociuk poprosił prezesa Głównego Urzędu Statystycznego Dominika Rozkruta.

Do RPO wpłynęło wiele wniosków związanych z przetwarzaniem danych osobowych podczas Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021. Obywatele są zaniepokojeni m.in. przetwarzaniem przez służby statystyki publicznej numeru PESEL.

Formularz spisu dla osób dokonujących samospisu internetowego przewiduje konieczność podania numeru PESEL. Podanie go jest też konieczne do zdefiniowania hasła pozwalającego na zalogowanie się i uzyskanie dostępu do formularza spisowego, o ile nie korzysta się z opcji zalogowania przez profil zaufany.

O ile służby statystyki publicznej mają wyraźną podstawę do przetwarzania danych, w tym numeru PESEL, wątpliwości wnioskodawców budzi podstawa  nałożenia obowiązku ujawniania takich danych w trakcie spisu powszechnego, biorąc pod uwagę, że udział w nim nie jest dobrowolny, jak przy części badań statystycznych.

Zgodnie z art. 51 ust. 1 Konstytucji oraz art. 9 ust. 1 ustawy o statystyce publicznej wyraźne umocowanie ustawowe musi mieć każde zobowiązanie obywatela do przekazania przez niego danych osobowych organom władzy -  w tym w ramach przeprowadzania spisu powszechnego czy weryfikacji jego tożsamości dla celów przeprowadzenia tego spisu.

Rzecznik nie kwestionuje potrzeby podania danych identyfikacyjnych w trakcie spisu, jednak powinna zostać podana do publicznej wiadomości podstawa tego obowiązku.

Wczytując się w głosy obywateli, trudno nie odnieść wrażenia, że w pewnym zakresie zawiodła komunikacja ze społeczeństwem. Być może częściowo przyczyną jest tu pandemia COVID-19, która postawiła przed służbami statystyki publicznej wiele nowych wyzwań.

Wnioskodawcy nie otrzymali informacji po co państwo polskie zbiera poszczególne dane (np. o wyznaniu, niepełnosprawności, miejscu pracy) i jaką rolę pełnią dane statystyczne dla działań na rzecz mieszkańców Polski. W ocenie Rzecznika takie informacje powinny zostać opracowane w przystępnej komunikacyjnie formie i udostępnione przez GUS.

VII.501.99.2021