Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Minął prawie rok, odkąd Sąd Apelacyjny w Krakowie nakazał niemieckiej stacji telewizyjnej ZDF przeproszenie Karola Tendery, byłego więźnia Auschwitz, za nazwanie obozów zagłady polskimi (wyrok z dnia 22 grudnia 2016 r., sygn. akt I Aca 1080/16). Wyrok uwzględniał w całości argumentację Rzecznika Praw Obywatelskich, który przyłączył się do postępowania i wskazywał na bezprawne naruszenie dóbr osobistych Karola Tendery (reprezentowanego przez radcę prawnego Lecha Obarę), w szczególności tożsamości narodowej i godności narodowej.

Sprawą zajmie się niebawem polski Sąd Najwyższy.

ZDF do tej pory nie przeprosił w sposób wskazany w prawomocnym wyroku.

ZDF podważa wykonalność wyroku

ZDF od miesięcy walczy przed niemieckimi sądami o podważenie wykonalności wyroku. Kiedy w lipcu zakwestionował niezależność polskiego sądu w związku z sytuacją polityczną w kraju, RPO w oficjalnym oświadczeniu wyraził głębokie zaniepokojenie podważaniem w ten sposób prawomocnych wyroków. W dniu 15 września Wyższy Sąd Krajowy w Koblencji wydał wstępną opinię w sprawie wykonalności wyroku sądu polskiego, podważanej przez ZDF. W stanowisku niemieckiego sądu znalazły się bardzo ważne stwierdzenia, przesadzające o słuszności stanowiska prezentowanego przez Karola Tenderę i Rzecznika Praw Obywatelskich. Sąd ten określił sformułowanie użyte przez ZDF jako „ewidentnie nieprawdziwe twierdzenie o stanie faktycznym” i dał prymat ochronie dóbr osobistych w przypadku sprostowania takiego sformułowania nad wolnością prasy, na którą powoływał się ZDF. Sąd w Koblencji uznał ponadto, że wskazane było przyznanie Karolowi Tenderze – jako byłemu więźniowi niemieckiego obozu koncentracyjnego – cywilnoprawnego roszczenia ochrony jego godności i reputacji w światowej przestrzeni publicznej.

Oceny wykonalności polskiego wyroku sąd niemiecki dokonywał na podstawie przepisów unijnych - Rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (tzw. Rozporządzenie Bruksela I, zastąpione przez rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1215/2012 z 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych).

Celem tego rozporządzenia jest ułatwienie wykonywania orzeczeń sądów krajowych na terenie innych państw unijnych poprzez wprowadzenie zasady, że zagraniczne orzeczenia sądów państw członkowskich UE mają być w tych państwach traktowane automatycznie jako tytuły wykonawcze (bez konieczności nadawania klauzuli wykonalności).

Na podstawie Rozporządzenia Bruksela I wykonalność wyroku może być podważana na podstawie bardzo wąsko sformułowanych przesłanek (m.in. oczywista sprzeczność z porządkiem publicznym danego państwa, brak jurysdykcji).

Postępowanie egzekucyjne

Opinia niemieckiego sądu w sposób jednoznaczny przesądza o wykonalności wyroku polskiego sądu. Wobec powyższego ZDF zostanie wezwany ponownie do wykonania wyroku. W przypadku braku przeprosin we właściwej formie i treści, przed niemieckim sądem toczyć się będzie postępowanie egzekucyjne. Można przypuszczać, że ZDF podniesie ponownie argument, że Karola Tenderę przeprosił (rzeczywiście, na stronie internetowej zamieszczone było oświadczenie ZDF, jednak nie wypełniało ono wymogów wskazanych przez polski sąd).

Dalsze postępowanie w Polsce

Polski Sąd Najwyższy zajmie się niedługo sprawą, ponieważ od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie ZDF złożyło skargę kasacyjną.

W sprawie o sygnaturze III CSK 156/17 wydano postanowienie o przyjęciu sprawy do rozpoznania na rozprawie. Nie określono jeszcze terminu. Zgodnie z art. 388 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, wniesienie skargi kasacyjnej nie wstrzymuje wykonania wyroku, a zatem obowiązek przeproszenia przez ZDF jest prawnie wiążący.