Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Sprawa o nakaz zapłaty weksla zostanie wznowiona.
• Sąd okręgowy uznał skargę RPO wskazał, że sąd pierwszej instancji orzekając o dopuszczalności wznowienia nie uwzględnił prawa Unii Europejskiej, które ma pierwszeństwo przed prawem krajowym.
• AKTUALIZACJA: 10 marca 2021 r. sąd rejonowy, wskutek skargi Rzecznika Praw Obywatelskich o wznowienie postępowania, wydał wyrok uchylający poprzedni wyrok sądu z 2017 r. i oddalił powództwo wobec pozwanej konsumentki. Sąd nakazał także zwrócić Pozwanej kwotę wyegzekwowaną w toku postępowania egzekucyjnego oraz zasądził zwrot kosztów postępowania. Rzecznik oczekuje na pisemne uzasadnienie wskazanego wyroku.

W 2019 r. Rzecznik Praw Obywatelskich złożył skargę o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej wyrokiem utrzymującym w części nakaz zapłaty z weksla wydanego wobec konsumenta (pozwana w trakcie procesu nadal spłacała zobowiązanie).

Zdaniem Rzecznika, sąd rozpoznając sprawę nie sprostał obowiązkom wynikającym z unijnego systemu ochrony konsumentów, w szczególności nie zbadał z urzędu potencjalnie nieuczciwych (abuzywnych) postanowień umowy, a tym samym pozbawił stronę możliwości działania.

Sąd rejonowy odrzucił skargę Rzecznika o wznowienie postępowania, jako nieopartą na ustawowej podstawie. Rzecznik nie zgodził się z argumentacją sądu i wniósł zażalenie. Ostatecznie sąd okręgowy uwzględnił zażalenie i uchylił zaskarżone postanowienie o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania.

W uzasadnieniu sąd okręgowy wskazał, że sąd pierwszej instancji orzekając o dopuszczalności wznowienia nie uwzględnił prawa Unii Europejskiej, które ma pierwszeństwo przed prawem krajowym. W ocenie sądu, w tej sprawie zasadnicze znaczenie ma charakter tej sprawy, która jest sprawą konsumencką, a zatem dotyczącą sporu między przedsiębiorcą a konsumentem na tle zawartej umowy pożyczki, choć zabezpieczonej wekslem. To sprawia, że sąd rozpoznając taką sprawę musi uwzględniać uregulowania zawarte w Dyrektywie 93/13 oraz dorobek orzeczniczy TSUE w sprawach konsumenckich. Zdaniem sądu odwoławczego, sąd rozpoznający sprawę powinien dokonać we własnym zakresie ustaleń, co do nieuczciwego warunku umownego i poinformować o tym strony sporu. Sąd odwoławczy wskazał przepisy polskiego postępowania cywilnego (art. 5 k.p.c., art. 212 § 2 k.p.c.), które – dokonując ich wykładni w zgodzie z prawem unijnym – pozwalają na pouczenie stron w trakcie procesu. W konkluzji sąd odwoławczy uznał, że sąd pierwszej instancji rozpoznający merytorycznie sprawę, mimo ciążącego na nim obowiązku nie podjął z urzędu czynności zmierzających do oceny postanowień umowy pożyczki w zgodzie z Dyrektywą 93/13, a tym samym nie uruchomił mechanizmu umożliwiającego konsumentowi działanie w celu obrony swoich praw.

Sprawa będzie teraz ponownie rozpoznawana przez sąd pierwszej instancji.

V.510.172.2019

sygn. akt I C 321/17 i nowa sygnatura akt I C 667/19