Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Sprawa małżonków G., do której przyłączył się Rzecznik Praw Obywatelskich, nie jest sprawą typową. Po pierwsze, Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do postępowania cywilnego, które jest zawieszone. Po drugie – złożył wniosek o wstrzymanie wykonania nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla, a zatem w sprawie, w której nakaz zapłaty staje się natychmiast wykonalny po upływie terminu do zapłaty.

Zdaniem Rzecznika, szczególne okoliczności sprawy przemawiały za podjęciem działań procesowych.

Małżonkowie G. podpisali weksel oraz deklarację wekslową in blanco i wręczyli je kontrahentowi, z którym współpracowali od ponad 10 lat. Na tym kończy się bezsporny stan faktyczny między stronami.

Jak twierdzą małżonkowie G. – dokumenty zostały wypełnione niezgodnie z ustaleniami, na kwotę nieistniejącej pożyczki. Kontrahent indosował weksel, a jego posiadacz, podmiot zagraniczny, wniósł pozew o zapłatę, uzyskał nakaz zapłaty i rozpoczął na jego podstawie postępowanie egzekucyjne.

Rachunki bankowe małżonków zostały zajęte, część ruchomości została sprzedana na licytacji publicznej, a komornik przystąpił do oszacowania nieruchomości, w tym domu rodzinnego małżonków.

Postępowanie w sprawie o zapłatę zostało jednak zawieszone, do czasu prawomocnego zakończenia postępowań karnych, wytoczonych przez obie strony sporu. Postępowania te przesądzą kwestię kluczową – czy weksel i deklaracja zostały wypełnione zgodnie z ustaleniami stron.

Pomimo zawieszenia postępowania cywilnego egzekucja na podstawie nakazu zapłaty postępuje. Sąd nie wstrzymał wykonania nakazu na wniosek małżonków G.

W opinii Rzecznika istnieje ryzyko, że roszczenie posiadacza weksla o zapłatę zostanie w całości zaspokojone na skutek toczącej się egzekucji – mimo iż postępowanie cywilne dotyczące zasadności roszczenia jest zawieszone i toczy się postępowanie karne, w którym dopiero zostanie ustalone, czy wypełnienie weksla nie stanowiło przestępstwa.

Małżonkom G. na skutek prowadzonej egzekucji grozi szkoda, której naprawienie będzie znacznie utrudnione w przypadku wydania wyroku skazującego w postępowaniu karnym i oddalenia powództwa o zapłatę w postępowaniu cywilnym. Można bowiem wyobrazić sobie sytuację, że w toku egzekucji zostaną sprzedane ich nieruchomości, maszyny, dom mieszkalny – wszystko, co posiadają – a sądy karne i cywilny orzekną na ich korzyść.

Wobec powyższego Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o wstrzymanie wykonania nakazu zapłaty, wskazując także na konstytucyjne prawo własności i prawo do sądu.