Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Od wielu lat Rzecznik Praw Obywatelskich współpracuje ze studenckimi poradniami prawnymi. Rok temu, w maju 2016 roku RPO podpisał specjalne porozumienie z Fundacją Uniwersyteckich Poradni Prawnych, w którym doprecyzowano zasady współdziałania. Zakłada ono m.in. zwiększenie dostępu każdej osoby do informacji o jej prawach, możliwości uzyskania niezbędnej pomocy w ich dochodzeniu oraz informacja o przysługujących środkach ochrony.

Działalność studenckich poradni prawnych oraz prowadzących podobną działalność organizacji pozarządowych, jest niezwykle ważna, zwłaszcza w sytuacji braku systemu informowania o prawie, który odpowiadałby społecznemu zapotrzebowaniu. Tzw. kliniki prawa to także miejsce zdobywania przez studentów prawa pierwszych kwalifikacji zawodowych, umiejętności stosowania wiedzy teoretycznej w praktyce, ćwiczenia wrażliwości społecznej, tak ważnej dla odpowiedniego wykonywania zawodu prawnika.

29 czerwca przedstawiciele uniwersyteckich poradni prawnych spotkali się z rzecznikiem praw obywatelskich Adamem Bodnarem oraz pracownikami Biura RPO, by omówić efekty dotychczasowej współpracy. Mówili o kluczowych problemach, z którymi spotykają się w swojej codziennej pracy. Dyskutowali też o konieczności zmian w przepisach dotyczących systemu nieodpłatnej pomocy prawnej.

Część spotkania została poświęcona rozmowie na temat możliwego rozszerzenia współpracy poradni z Biurem RPO. Wskazywano na istniejące dobre praktyki, np. załączanie materiałów opracowanych przez ekspertów z Biura RPO (ulotek, poradników) do odpowiedzi udzielanych przez poradnie czy spotkania na uniwersytetach. 

Przedstawiciele poradni diagnozują różne problemy związane z niską kulturą prawną społeczeństwa i zawiłością systemu prawa. Wskazywali, że należy uzupełnić działania podejmowane przez kliniki i poradnie o edukację prawną. Warto skupić się nie jedynie na najmłodszych członkach społeczeństwa, ale także na osobach starszych. Seniorzy wielokrotnie mają problemy z zawieraniem niekorzystnych umów, wyłudzeniami, pożyczkami. 

Przedstawiciele poradni zaproponowali przeprowadzenie cyklu wykładów w małych miejscowościach na konkretne istotne tematy. Jednym z takich tematów są duże inwestycje, np. energetyczne, powstające w małych miejscowościach. Proces konsultacji społecznych przeprowadzany przez gminy wielokrotnie pozostawia wiele do życzenia. Mieszkańcy zazwyczaj mają tylko chwilę na reakcję i dlatego potrzebują silnego wsparcia.

Rozważano również możliwości współpracy przy tak zwanych sprawach generalnych – diagnozowaniu problemów systemowych i wydawaniu opinii na temat możliwych zmian. Poradnie i kliniki prawa mogą być nowym partnerem Biura Rzecznika w tym zakresie. Zaproponowano także organizację spotkań przedstawicieli konkretnych poradni z rzecznikiem praw obywatelskich na uczelniach w ramach cyklu spotkań regionalnych. Uniwersytety mogłyby być miejscem na wymianę poglądów na temat konkretnych rozwiązań prawnych oraz na dyskusje na temat corocznego raportu Rzecznika Praw Obywatelskich. 

Druga część spotkania została poświęcona rozmowie na temat funkcjonowania systemu nieodpłatnej pomocy prawnej. Zdiagnozowano wiele problemów, które mogłyby zostać rozwiązane nowelizacją zapowiedzianą przez Prezydenta RP. Prezes FUPP przedstawił szeroką opinię organizacji na temat możliwych zmian, którą złożył na ręce Adama Bodnara.

Zbigniew Śpiewak, zastępca dyrektora Zespołu Wstępnej Oceny Wniosków w Biurze RPO, przedstawił również czynności i tematy podejmowane w ramach prac Zespołu Analiz Systemowych, działającym przy Prezydencie RP.

Współpraca RPO ze studenckimi poradniami prawa podejmowana jest w celu: