Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Pełnomocniczka RPO ds. osób z niepełnosprawnościami Monika Wiszyńska-Rakowska wzięła udział w spotkaniu grupy roboczej Europejskiej Sieci Krajowych Instytucji Praw Człowieka (European Network of National Human Rights Institutions, ENNHRI) ds. wdrażania postanowień Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami. W spotkaniu, które odbyło się 31 marca-1 kwietnia 2025 r. w Berlinie, wzięli udział przedstawiciele 17 europejskich instytucji praw człowieka.

Podczas spotkania omówiono trudności w zakresie wdrażania prawa do niezależnego życia, który został wyrażony w art. 19 Konwencji. Uczestnicy spotkania podkreślili, że deinstytucjonalizacja powinna obejmować również działania na rzecz zapewnienia wsparcia w społeczności lokalnej osobom w kryzysie zdrowia psychicznego. W kolejnych prezentacjach zostały omówione trudności w zakresie wdrażania szerokiego zakresu usług wspierających świadczonych w domu oraz innych usług wspierających, świadczonych w społeczności lokalnej.

W kolejnej sesji zostały omówione wyzwania związane z korzystaniem ze zdolności do czynności prawnych przez osoby z niepełnosprawnościami. Pełnomocniczka przedstawiła kluczowe założenia projektu ustawy o instrumentach wspieranego podejmowania decyzji, którego celem jest jak najpełniejsze wdrożenie art. 12 Konwencji. W swojej wypowiedzi przedstawiła stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich oraz kluczowe wyzwania w związku z uwagami końcowymi Komitetu ONZ ds. praw osób z niepełnosprawnościami pod adresem Polski. W swoim wystąpieniu podkreśliła, że likwidacja ubezwłasnowolnienia jest jednym z punktów Strategii na Rzecz Osób z Niepełnosprawnościami na lata 2021-2030. Istotnym elementem jest szkolenie kadr wymiaru sprawiedliwości z zakresu praw osób z niepełnosprawnościami i kontaktu z nimi, który zapewni realizację obowiązku respektowania zdolności do czynności prawnych osób z niepełnosprawnościami. W dalszej części dyskusji odniesiono się do kluczowych zagadnień z zakresu zdolności do czynności prawnych z uwzględnieniem możliwości korzystania z praw wyborczych przez osoby z niepełnosprawnościami, przynależności do stowarzyszeń oraz możliwości zawarcia małżeństwa, a także trudności dzieci z niepełnosprawnościami przebywających w placówkach całodobowej opieki.

Drugiego dnia zostały omówione stosowane metodologie promowania, ochrony i monitorowania postanowień Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami. Podkreślono również kluczową rolę organów praw człowieka w zakresie współpracy z osobami z niepełnosprawnościami oraz organizacjami pozarządowymi, które je zrzeszają. Dyskusja dotyczyła również konieczności uwzględniania procesu starzenia się w kontekście praw osób z niepełnosprawności oraz dostrzegania potrzeb osób z niepełnosprawnościami przy wdrażaniu wszelkich regulacji prawnych.

Uczestnicy spotkania zgodnie stwierdzili, że wskazane zagadnienia wymagają dalszej analizy oraz bliskiej współpracy organów praw człowieka.