Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Pani M.M. wprowadziła w błąd Konsula RP, zadeklarowała bowiem nieprawdziwy cel swojego wjazdu do Polski, aby uzyskać wizę dla siebie i swojego syna. Sąd w postępowaniu nakazowym uznał ją za winną i wymierzył karę grzywny. Rzecznik Praw Obywatelskich złożył w tej sprawie kasację.

Podczas postępowania sądowego Pani M.M. przyznała się do popełnienia zarzuconego jej czynu i złożyła wniosek o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej. Jednak na dalszym etapie postępowania, nie kwestionując samego podpisania wniosków wizowych, kategorycznie stwierdziła, że nie zgadza się z przedstawionym jej zarzutem.

Kobieta podniosła przede wszystkim, że działała w szczególnej sytuacji motywacyjnej. Wskazała, że z powodu czynności związanych z wykonywaniem zawodu dziennikarza oraz swojej narodowości zarówno ona, jak i jej syn, byli poddawani prześladowaniu i pobiciu. Kobieta została też zgwałcona przez funkcjonariuszy służby bezpieczeństwa narodowego. Grozili również, że zabiją jej syna.

Warunkiem wydania wyroku nakazowego jest, by (na podstawie zebranych dowodów) okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budziły wątpliwości. Tymczasem przedstawione przez oskarżoną okoliczności, mogły mieć istotny wpływ na ocenę sytuacji przez sąd i powinny zostać rozpoznane na rozprawie.

W grudniu 2016 roku Sąd Najwyższy uwzględnił kasację Rzecznika Praw Obywatelskich od prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w W. z dnia 15 listopada 2013 r. Uchylił zaskarżony wyrok i skierował sprawę do ponownego rozpoznania.

Dr Przemysław Tarwacki, główny specjalista w Zespole Prawa Karnego Biura RPO:

Istotą tej kasacji było zagwarantowanie przestrzegania przez sąd przepisów procedury karnej.

W sprawie tej doszło do rozstrzygnięcia o winie oskarżonej na posiedzeniu w trybie nakazowym  - w oparciu o dane zgromadzone w aktach sprawy.

W ocenie Rzecznika zastosowanie tego trybu szczególnego było prawnie niedopuszczalne. W świetle powyższych danych nie był bowiem spełniony podstawowy warunek do orzekania w tym trybie, tj. aby okoliczności czynu i wina oskarżonej nie budziły wątpliwości.

Przede wszystkim oskarżona w piśmie procesowym, którego treść była znana Sądowi podniosła, iż z uwagi na swoją narodowość oraz wykonywany zawód (dziennikarka), była prześladowana przez funkcjonariuszy służby bezpieczeństwa, doszło do jej pobicia oraz zgwałcenia przez tych funkcjonariuszy. Wskazała, iż były kierowane ponadto groźby zabicia jej syna.

W  tym stanie rzeczy, zdaniem RPO, zwłaszcza okoliczności, dotyczące sytuacji motywacyjnej oskarżonej w czasie popełnienia zarzuconego jej występku, wymagały dogłębnego wyjaśnienia, co możliwe było tylko przy rozpoznaniu sprawy na zasadach ogólnych, a więc na rozprawie w drodze postępowania  dowodowego.

Skutek uwzględnienia kasacji Rzecznika jest taki, że zaskarżony wyrok został uchylony. Sąd, któremu przekazano sprawę do ponownego rozpoznania będzie związany zapatrywaniami prawnymi i wskazaniami Sąd Najwyższego, co do dalszego postępowania, a które szczegółowo podane zostały w motywach wyroku wydanego w następstwie rozpoznania przedmiotowej kasacji.