Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich, dr Adam Bodnar i Anna Błaszczak-Banasiak, dyrektorka zespołu ds. równego traktowania w Biurze RPO wzięli udział w konferencji  pod hasłem: „Od korzeni do pędów”. Było to kolejne spotkanie w ramach konferencji z cyklu Głusi mają głos (GMG) zorganizowane przez Instytut Polskiego Języka Migowego.

W swoim wystąpieniu Rzecznik powiedział m.in. o roli i pracy Zespołu ds. Osób Głuchych działającym przy RPO od 2013 r. Podkreślił, że jednym z zadań zespołu jest zbieranie informacji dotyczących sytuacji osób g/Głuchych i zgłaszanie naruszeń prawa Rzecznikowi. RPO wskazał też główne obszary problemowe, które są objęte szczególnym zainteresowaniem zespołu. Dotyczą one:

• edukacji osób głuchych – głuche dzieci w szkołach uczą się języka polskiego jak dzieci słyszące, choć  język polski jest dla nich jak język obcy;
• wczesnego wspomagania rodziców dzieci niepełnosprawnych – brakuje takiego systemu wsparcia dla rodziców (nie tylko dzieci głuchych, ale również dzieci niepełnosprawnych). W Polsce o tym, że dziecko jest niepełnosprawne rodzice dowiadują się od lekarza, który nie jest przygotowany do tego typu rozmów. W innych krajach europejskich z rodzicami rozmawia psycholog, wsparcia udzielają też zespoły specjalistów, którzy wiedzą, jak im tę wiedzę przekazać;
• szkolnictwa wyższego – istnieje problem w dostępie do tłumaczy języka migowego dla studentów niesłyszących. Tłumaczenia akademickie są bardzo trudne ze względu na specjalistyczne słownictwo, nie ma wystarczającego zasobu znaków języka migowego, żeby je przetłumaczyć. Rzecznik Praw Obywatelskich na podstawie prowadzonych analiz i współpracy m.in. z Zespołem ds. Głuchych w wystąpieniach generalnych pisze o potrzebie zapewnienia edukacji przez nauczycieli niesłyszących na wszystkich poziomach nauczania;
• problemu certyfikacji PJM – cały czas trwają prace nad certyfikacją PJM. Chodzi przede wszystkim o certyfikację na takim poziomie, jak certyfikowane są inne języki obce. W drugiej kolejności należałoby zająć się certyfikacją tłumaczy. W Polsce nie ma także szkoleń czy kursów języka migowego. W Polsce brakuje tłumaczy języka migowego. A ci, którzy znają język migowy nie są kształceni pod kątem bycia tłumaczem. 

Rzecznik Praw Obywatelskich zajmuje się w swojej działalności sprawami, w których dochodzi do nierównego traktowania osób głuchych w dostępie do usług i dóbr publicznych. Informuję o tym m.in. w wystapieniach: do Przewodniczącego KRRiT ws. dostępności programów telewizyjnych, do Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych ws. braku dostępu do usług w urzędach administracji publicznej czy ws. zapewnienia tłumacza PJM podczas zdawania egzaminu na prawo jazdy, do Naczelnej Rady Lekarskiej ws. potrzeby zapewnienia osobom głuchym możliwości porozumienia się podczas wizyty u lekarza. 

RPO bada też sytuację osób głuchych na rynku pracy. Wiele osób, które nie słyszą nie uzyskuje wykształcenia wyższego, nie zna języka polskiego, co zmniejsza ich konkurencyjność. Ponadto urzędy pracy nie uwzględniają potrzeb osób głuchych – doradztwo zawodowe dla nich właściwie nie funkcjonuje. Wielu pracodawców ma obawy w zatrudnianiu osób głuchych ze względu na stereotypy, jakie dotyczą tej grupy osób. Pracodawcy nie mają świadomości, że osoby głuche mogą wykonywać bardzo wiele zadań, np. biurowo-administracyjnych. Jednym z przykładów dobrych praktyk w zakresie zastrudniania osób głuchych może być fakt, że w Biurze RPO pracują osoby głuche i niedosłyszące, które wykonują tego rodzaju zadania.

Niestety ciągle aktualne są problemy z brakiem instytucji opiekuńczych dla osób głuchych. Dzieci głuche w domach dziecka są bardziej narażone na wykluczenie i dyskryminację.

• Konferencje GMG organizowane są od 2008 r. Wtedy Głusi po raz pierwszy mogli publicznie i otwarcie wypowiedzieć się w swoim języku – polskim języku migowym. Spotaknia te stanowią cenne źródło wiedzy dla osób słyszących na temat, między innymi, społecznego aspektu głuchoty, problemów dotykających głuchych, ich kultury, historii i polskiego języka migowego. Pierwsza konferencja odbyła się pod hasłem „Przebudzenie” w Instytucie Głuchoniemych w Warszawie.

•  Do Zespołu ds. Osób Głuchych przy RPO należą przedstawiciele organizacji i instytucji takich, jak m.in.: Organizacja Niesłyszących Słabosłyszących Internautów, Akademia Polskiego Języka Migowego, Fundacja Promocji Kultury Głuchych KOKON, Zatrudnij Niesłyszących i biur zajmujących się sytuacją niepełnosprawnych studentów uczelni wyższych.