Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik praw obywatelskich wziął udział w uroczystej gali Szkoły Dialogu, która odbyła się w Teatrze Wielkim w Warszawie. Program Szkoły Dialogu, realizowany przez fundację Forum Dialogu, ma na celu poszerzanie wiedzy uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych na temat wielowiekowej obecności Żydów w Polsce oraz ich wkładu w rozwój społeczny, kulturalny i gospodarczy naszego kraju. W ramach cyklu 4 warsztatów młodzież, przy wsparciu trenerów Forum, przygotowuje autorską wycieczkę po miejscach związanych z żydowską przeszłością swojej miejscowości.

Efektem programu Szkoła Dialogu jest wiele wspaniałych inicjatyw samodzielnie organizowanych przez uczniów. Powstają blogi, strony internetowe, filmy, wystawy, piosenki czy tablice pamiątkowe. Służą one nie tylko lokalnej społeczności, ale również niejednokrotnie docierają do potomków Żydów z danej miejscowości mieszkających zagranicą. Uczniowie angażują mieszkańców włączając ich w swoje działania.

Podczas gali rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar uhonorował i nagrodził autorów najlepszych projektów upamiętniających.

 - Arcybiskup Nossol, z którym miałem zaszczyt się spotkać w zeszłym tygodniu powiedział, że „Dialog jest językiem macierzystym ludzkości. Wroga zamienia w przeciwnika, a przeciwnika w przyjaciela”. Natomiast, aby dialog był możliwy trzeba nastawić się na inność – na to, że może nas ona ubogacić, wzmocnić nasze wnętrze, otworzyć - powiedział Adam Bodnar podczas gali.

Wystąpienie Adama Bodnara

Szanowni Państwo,

„Otworzyliście mi oczy” – tak brzmi hasło promowane przez Szkołę Dialogu.

No właśnie, otworzyliście mi oczy, szczególnie w roku ubiegłym. Kiedy uczniowie Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika byli moimi przewodnikami w Radomiu. Kiedy dzięki nim mogłem poznać bogate dziedzictwo żydowskie tego miasta. Był 19 kwietnia. Dzień Pamięci Ofiar Holocaustu.

Otworzyliście mi oczy.

Kiedy mogłem wysłuchać znakomitego hip-hopowego teledysku „Oni przeżyli w pamięci” przygotowanego przez uczniów Zespołu Szkół Samochodowych we Włocławku. Kiedy w moich oczach pojawiły się łzy wzruszenia.

W wielu polskich miastach, które odwiedzam w ramach programu Spotkań Regionalnych RPO (kierowanego przez dyr. Barbarę Imiołczyk), pojawiają się nieustannie świadectwa Państwa pracy. To świadczy o sile Forum Dialogu.

Abp Alfons Nossol, postać legendarna dla Śląska i Opolszczyzny, z którym miałem zaszczyt się spotkać w zeszłym tygodniu powiedział: „Dialog jest językiem macierzystym ludzkości. Wroga zamienia w przeciwnika, a przeciwnika w przyjaciela”. Natomiast, aby dialog był możliwy, trzeba nastawić się na inność – na to, że może nas ona wzbogacić, wzmocnić nasze wnętrze, otworzyć na drugiego człowieka.

Państwo to czynią.

Wskrzeszają Państwa te uczucia wśród młodych ludzi. Powodują, że uczniowie stają się ciekawi otaczającego świata, trudnych spraw z przeszłości, skomplikowanej historii, wielokulturowości naszego społeczeństwa. Ale dzięki temu więcej rozumieją oraz oswajają nieznane.

W ostatnim czasie, który nazwałbym „czasem turbulencji, burzy i naporu”, mamy problem właśnie z dialogiem. Autorytety są kwestionowane. Wiedza naukowa poddawana w wątpliwość. Fakty historyczne są przeinaczane. Zmieniane jest znaczenie słów. Postępuje brutalizacja języka. Brak jest woli słuchania drugiego człowieka. Rozmowa zastępowana jest krzykiem, nośnymi hasłami, mocnymi środkami wyrazu.

To się przenosi na społeczeństwo.

Mowa nienawiści się rozprzestrzenia. Nienawiść zmienia się wręcz w pogardę, w pozbawianie drugiego człowieka elementarnej godności czy szacunku. Niektórzy się wywyższają. Twierdzą, że są lepsi, bardziej predystynowani do zaszczytów, prawa do pełnego uczestnictwa w życiu publicznym, ale także prawa do decydowania za innych.

W tej atmosferze trudno jest tworzyć przestrzeń zaufania i wzajemnego zrozumienia. Tym bardziej zatem na docenienie zasługują działania, które są podejmowane wbrew dominującym trendom, które – w niektórych miejscowościach - stają się wręcz aktami obywatelskiej odwagi.

Państwa działalność można porównać do łódki, która płynie gdzieś na środku wielkiej rzeki. Jej prąd jest niezwykle silny, nie widać dna, unosi się muł. Czujemy, że gdzieś w oddali czai się wielki wodospad. Natomiast Państwo – wbrew temu nurtowi – wiosłują i się nie poddają. Wierzą, że w ten sposób się uratują. I uratują przy tym człowieczeństwo.

To zasługuje na wielki szacunek i chciałbym Państwu za to bardzo serdecznie podziękować.

Chciałbym także podziękować uczniom za to, że poprzez aktywne uczestnictwo w programach Szkoły Dialogu, własną kreatywność, empatię i zaangażowanie, pokazują swoim rówieśnikom jak można być aktywnym, mądrym i ciekawym świata obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej.

Adam Bodnar

Rzecznik Praw Obywatelskich

Laudację na temat nagrodzonych wygłosiła członkini jury konkursu, dyrektorka Centrum Projektów Społecznych w Biurze RPO Barbara Imiołczyk.

W 2016 roku program był realizowany w 42 szkołach w całej Polsce:

• Gimnazjum Samorządowe nr 2 im. Polaków Zesłanych na Sybir w Bolesławcu
• Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Brzesku
• Gimnazjum im. Władysława Stanisława Reymonta w Brzezinach
• Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Brzostku
• Zespół Szkół Ogólnokształcących w Chęcinach
• Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 1 im. Wojciecha Korfantego w Chorzowie
• I Liceum Ogólnokształcące im. Waleriana Łukasińskiego w Dąbrowie Górniczej
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Drawsku Pomorskim
• Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół w Dubience
• Zespół Szkół nr 2 im. św. Jana z Dukli w Dukli
• I Liceum Ogólnokształcące im. Marcina Kromera w Gorlicach
• Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego w Zespole Szkół w Grabowie
• Gimnazjum im. Rodu Chodkiewiczów w Zespole Szkół w Gródku
• Gimnazjum im. Ks. Stanisława Konarskiego w Grybowie
• Gimnazjum nr 2 w Zespole Szkół w Jędrzejowie
• Gimnazjum nr 1 w Zespole Szkół w Kamiennej Górze
• Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Kleosinie
• Zespół Szkół w Krempnej
• Gimnazjum nr 1 im. Hipolita Cegielskiego w Murowanej Goślinie
• Gimnazjum im. bł. ks. Władysława Findysza - Męczennika w Zespole Szkół w Nowym Żmigrodzie
• Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim
• Zespół Szkół w Pilicy
• Zespół Szkolno-Gimnazjalny w Piwnicznej-Zdroju
• Dwujęzyczne Liceum Uniwersyteckie w Rzeszowie
• II Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Adama Mickiewicza w Słupsku
• Gimnazjum nr 16 im. Marii Konopnickiej w Sosnowcu
• III Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Integracyjnymi im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Starachowicach
• Publiczne Gimnazjum nr 2 w Zespole Szkół w Staszowie
• Zespół Szkół nr 6 im. Karola Brzostowskiego w Suwałkach
• Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II w Sztumie
• II Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego Tomaszowie Mazowieckim
• I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Toruniu
• Gimnazjum nr 2 im. mjr. Stanisława Sokołowskiego w Zakręciu
• Zespół Szkół nr 74 w Warszawie
• LXIII Liceum Ogólnokształcące im. Lajosa Kossutha w Warszawie
• Gimnazjum nr 75 z Oddziałami Integracyjnymi im. Aleksandra Fredry w Warszawie
• Gimnazjum z Oddziałami Dwujęzycznymi nr 93 im. Księżnej Izabeli Czartoryskiej w Warszawie
• Gimnazjum nr 2 Przymierza Rodzin im. ks. Jana Twardowskiego w Warszawie
• III Liceum Ogólnokształcące im. gen. Sowińskiego w Warszawie
• XLV Liceum Ogólnokształcące im. Romualda Traugutta w Warszawie
• Zespół Szkół nr 3 im. 2 Armii Wojska Polskiego w Warszawie
• XXXIV Liceum Ogólnokształcące im. Miguela Cervantesa w Warszawie