Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich wycofał z Trybunału Konstytucyjnego wnioski z lipca 2016 r. o stwierdzenie niekonstytucyjności przepisów dotyczących obrotu gruntami rolnymi (sygn. akt K 36/16)
• Powodem wycofania wniosku jest wyznaczenie do składu osoby wybranej na stanowisko sędziego TK z naruszeniem art. 194 ust. 1 Konstytucji - na miejsce już obsadzone przez Sejm VII kadencji
• Stwierdziła to uchwała Sejmu z 6 marca 2024 r., która głosi m.in., że uchwała z 26 stycznia 2018 r. w sprawie wyboru Justyna Piskorskiego na sędziego Trybunału jest pozbawiona mocy prawnej
• Skutków tej uchwały nie podważył wyrok TK z 28 maja 2024 r., ponieważ w świetle Konstytucji wyrok TK nie anuluje ani nie unieważnia z mocy prawa skutków wywołanych przez akt uznany za niekonstytucyjny w okresie poprzedzającym wydanie wyroku

Działając na podstawie art. 63 ust. 2 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich, Marcin Wiącek wycofał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich z 11 lipca 2016 r. oraz z 12 sierpnia 2016 r. wraz ze stanowiskiem Rzecznika z 22 września 2016 r. dotyczące konstytucyjności przepisów o obrocie gruntami rolnymi (sygn. akt K 36/16).

Powodem wycofania wniosku jest fakt, że w składzie orzekającym w niniejszej sprawie zasiada osoba wybrana na stanowisko sędziego TK z naruszeniem art. 194 ust. 1 Konstytucji, tj. na miejsce już obsadzone przez Sejm VII kadencji. Wynika to z wyroków TK z 3 grudnia 2015 r., K 34/15, z 9 grudnia 2015 r., K 35/15, z 11 sierpnia 2016 r., K 39/16, a także z wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 7 maja 2021 r., Xero Flor w Polsce Sp. z o.o. przeciwko Polsce, skarga nr 4907/18, oraz z 14 grudnia 2023 r., M.L. przeciwko Polsce, skarga nr 40119/21.

Zostało to formalnie stwierdzone przez Sejm RP w uchwale z dnia 6 marca 2024 r. Sejm RP, jako organ konstytucyjnie upoważniony do dokonywania wyboru sędziów TK, w tej uchwale stwierdził m.in., że uchwała z dnia 26 stycznia 2018 r. w sprawie wyboru Justyna Piskorskiego na sędziego Trybunału jest pozbawiona mocy prawnej.

Skutkiem uchwały Sejmu RP – jako aktu wydanego bezpośrednio na podstawie art. 190 ust. 4 Konstytucji - jest wyeliminowanie uchwał Sejmu RP o wyborze sędziów TK z obrotu prawnego, co z kolei ma znaczenie z punktu widzenia prawidłowości obsadzenia składu orzekającego TK.

Jest to kolejne już wycofanie Rzecznika z postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym z tego powodu. Pierwsze natomiast po ogłoszeniu 28 maja 2024 r. przez Trybunał wyroku, którym TK orzekł, że uchwała Sejmu RP z dnia 6 marca 2024 r. w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015-2023 w kontekście działalności Trybunału Konstytucyjnego jest niezgodna z Konstytucją (sygn. akt U 5/24).

Rzecznik Praw Obywatelskich w piśmie do Trybunału Konstytucyjnego zauważa jednak, że wyrok ten nie podważył skutków wywołanych uchwałą Sejmu RP z dnia 6 marca 2024 r. – w części, w jakiej odnosiła się ona do uchwał Sejmu o wyborze sędziów TK.

Wynika to z tego, że w świetle Konstytucji wyrok TK nie anuluje ani nie unieważnia z mocy prawa skutków wywołanych przez akt uznany za niekonstytucyjny w okresie poprzedzającym wydanie wyroku.

Przewidziany w uchwale Sejmu z dnia 6 marca 2024 r. skutek polegający na wzruszeniu uchwał Sejmu o wyborze sędziów TK nastąpił z dniem wejścia w życie tej uchwały, a więc z dniem jej ogłoszenia w Monitorze Polskim, tj. dnia 11 marca 2024 r. Dlatego też wyrok TK o sygn. akt U 5/24 nie mógł automatycznie spowodować anulowania czy unieważnienia skutków, jakie uchwała Sejmu z dnia 6 marca 2024 r. wywołała w odniesieniu do uchwał Sejmu o wyborze sędziów TK.

IV.7005.8.2016