Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Warszawa planuje wprowadzenie nowego systemu biletowego, który może znacząco utrudnić korzystanie z komunikacji miejskiej osobom o ograniczonych kompetencjach cyfrowych czy niechętnym płatnościom bezgotówkowym 
• Może to pogorszyć wykluczenie cyfrowe i transportowe w Polsce 
• Regulacją wewnętrzną nie powinno się faktycznie uniemożliwiać opłacenia gotówką przejazdu komunikacją miejską 
• Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich występuje w tej sprawie do Zarządu Transportu Miejskiego w Warszawie 

Do wpływają skargi obywateli na utrudnienia związane z płatnościami bezgotówkowymi, preferowaniem przez poszczególne spółki zrzeszone w Zarządzie Transportu Miejskiego w Warszawie. Niepokój pasażerów budzą również regulacje przewidziane w Nowym systemie biletowym WTP - nowoczesne podróżowanie po Warszawie. Chodzi o znaczące utrudnienia w korzystaniu z komunikacji miejskiej przez osoby niechętnie korzystające z płatności bezgotówkowych i mające ograniczone kompetencje cyfrowe.

Budzi to wątpliwości Rzecznika w świetle statutowych zadań ZTM (jednostki budżetowej m.st. Warszawy). Świadczenie usług przewozu jest zadaniem własnym gminy i jest przez nią organizowane (a także finansowane).

Problem wpisuje się bowiem w zjawisko obejmujące wykluczenie cyfrowe seniorów i innych osób o ograniczonych kompetencjach cyfrowych.

Wprowadzenie ograniczeń w płatnościach gotówką za bilety komunikacji miejskiej może ograniczać dostępność transportu zbiorowego dla mieszkańców gminy, a tym samym prowadzić do wykluczenia komunikacyjnego. Biorąc pod uwagę skalę zjawiska wykluczenia transportowego w Polsce (co może dotyczyć nawet jednej trzeciej ludności), należy ze szczególną ostrożnością formułować przepisy prawa miejscowego i postanowienia regulaminów, które mogą pogorszyć sytuację.

W ocenie Rzecznika dopuszczalne jest podejmowanie przez gminę działań służących przekonywaniu mieszkańców do płatności bezgotówkowych za przejazdy komunikacją miejską i wprowadzenie preferencji polegających np. na rezygnacji z opłat manipulacyjnych.

Zgodnie jednak z ustawą o Narodowym Banku Polskim, znakami pieniężnymi RP są banknoty i monety - prawne środki płatnicze. Dlatego gmina (czy spółka komunalna) nie powinna w drodze regulacji wewnętrznych doprowadzać do faktycznego wyłączenia możliwości opłacenia gotówką przejazdu komunikacją miejską.

Dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego BRPO Piotr Mierzejewski prosi o stanowisko dyrektorkę Zarządu Transportu Miejskiego w Warszawie Katarzynę Strzegowską. 

V.815.10.2023