Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich po raz kolejny zwraca uwagę na problem naboru do służb specjalnych
• Kandydaci skarżą się na przerywanie postępowań rekrutacyjnych bez podawania przyczyn oraz na odmowy przyjęcia do służb na podstawie pozaprawnych kryteriów
• Marcin Wiącek występuje do koordynatora służb specjalnych ministra Tomasza Siemoniaka 

Do RPO wpływają wnioski obywatele, którzy chcą ubiegać się o przyjęcie do Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego lub Służby Wywiadu Wojskowego. Wskazują na wątpliwości faktyczne i prawne związane z kryteriami doboru kandydatów.

W kwestii standardów konstytucyjnych w zakresie rekrutacji do służb specjalnych RPO już dwukrotnie występował do Prezesa Rady Ministrów. Sygnalizował konieczność wprowadzenia rozwiązań systemowych służących dostosowaniu procedur naboru do służb do konstytucyjnej zasady równego dostępu do służby publicznej.

Nadal aktualny pozostaje jednak problem przerywania postępowań rekrutacyjnych bez podawania kandydatowi przyczyn, a także odmowy przyjęcia do służby na podstawie pozaprawnych kryteriów. Powoduje to przekonanie u ubiegających się o przyjęcie o arbitralności działań funkcjonariuszy publicznych.

Jedną z kluczowych zasad wyprowadzanych z art. 2 Konstytucji RP, gwarantującego realizowanie pryncypiów demokratycznego państwa prawa, jest zasada ochrony zaufania obywateli do państwa i jego organów, do których zaliczają się służby specjalne. Jak wskazuje Trybunał Konstytucyjny, zasada zaufania do organów państwa w swojej istocie sprawia, że jednostka winna mieć możliwość określenia konsekwencji poszczególnych zachowań i zdarzeń na gruncie obowiązującego w danym momencie stanu prawnego. 

Sprowadza się to do założenia, że obywatelowi gwarantuje się bezpieczeństwo prawne polegające na możliwości prognozowania działań własnych i ich konsekwencji w oparciu przewidywalność organów państwa. Zasada ta jest ściśle powiązana z zasadą równego dostępu do służby publicznej wynikającą z art. 60 Konstytucji RP.

RPO zwraca się do Ministra o zbadanie problematyki i możliwości rozważenia działań służących realizacji uprawnień określonych odpowiednio w § 2 pkt 2 i § 3 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – Członka Rady Ministrów Tomasza Siemoniaka – Koordynatora Służb Specjalnych wobec służb specjalnych - w zakresie zbadania prawidłowości i rzetelności prowadzonych postępowań rekrutacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem oceny kryteriów doboru kandydatów do służby. Jeśli działania nadzorcze lub kontrolne w tym zakresie były przez Koordynatora Służb Specjalnych dokonywane, RPO prosi o ich przedstawienie.

WZF.7043.160.2023