Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się do Ministra Sprawiedliwości o wprowadzenie odpowiednich podstaw prawnych pozwalających publicznie rozpowszechniać informacje z postępowania przygotowawczego, dotyczące tajemnicy komunikowania się.

Jak podkreśla RPO w obszernym wystąpieniu generalnym, ujawnianie dziennikarzom informacji z postępowania przygotowawczego zanim zostały one upublicznione na rozprawie głównej, zwłaszcza jeśli dotyczą życia prywatnego, jest zagadnieniem wymagającym wyważenia konkurujących ze sobą interesów. 

To prawo do prywatności, prawo mediów do informowania społeczeństwa o tematach budzących zainteresowanie opinii publicznej oraz dobro wymiaru sprawiedliwości w dwóch aspektach: ochrony prawidłowego przebiegu postępowania oraz apolityczności instytucji wymiaru sprawiedliwości, przede wszystkim prokuratury.

Niedawne wydarzenia - ujawnienie korespondencji, pozyskanej w wyniku oględzin telefonu komórkowego, przesyłanej drogą elektroniczną przez dziennikarza po uprzednim udostępnieniu akt śledztwa przez prokuratora - przypominają o konieczności wykonania wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Kaczmarek przeciwko Polsce i wprowadzeniu odpowiednich podstaw prawnych pozwalających publicznie rozpowszechnić informacje z postępowania przygotowawczego, dotyczące tajemnicy komunikowania się. 

Biorąc pod uwagę zmiany wprowadzone przez przepisy ustawy Prawo komunikacji elektronicznej w zakresie tajemnicy komunikacji elektronicznej oraz przepisy Prawo o prokuraturze należy m.in. doprecyzować procedurę wyrażania zgody na publiczne ujawnienie informacji z postępowania przygotowawczego – określić przesłanki wyrażania zgody oraz jej tryb.

Z uwagi na rozproszone regulacje w kilku aktach prawnych o różnej randze - ustawy i rozporządzenia - celowe wydaje się wydanie wytycznych przez Prokuratora Generalnego, w kwestii współpracy prokuratorów z mediami, by ujednolicić praktykę udostępniania akt osobom trzecim wraz z wydaniem zezwolenia na upublicznienie informacji, uchylającym odpowiedzialność karną z art. 241 § 1 k.p.k.

Podmiotem, który może wydać zezwolenie na upublicznienie informacji ze śledztwa lub dochodzenia, obejmujących tajemnicę komunikacji elektronicznej, jest bowiem prokurator prowadzący postępowanie (art. 156 § 5 k.p.k.), ale dopiero po uzyskaniu upoważnienia, o którym mowa w art. 12 § 2 ustawy Prawo o prokuraturze. 

Decyzja prokuratora powinna składać się z trzech elementów

• wyrażenia zgody na dostęp do akt osobie trzeciej wraz z wykazaniem wyjątkowego wypadku z art. 156 § 5 k.p.k.;
• zwolnienia z tajemnicy komunikacji elektronicznej z art. 386 p.k.e.;
• wyrażenia zgody na upublicznienie (przekazanie mediom) informacji z postępowania przygotowawczego po uzyskaniu stosownego upoważnienia od kierownika jednostki organizacyjnej (art. 12 § 2 Prawa o prokuraturze w zw. z art. 156 § 5 k.p.k.) wraz z wykazaniem istnienia „ważnego interesu publicznego” w ujawnieniu i upublicznieniu określonych informacji z postępowania przygotowawczego.

Konieczne wydaje się także zainicjowanie prac legislacyjnych w celu wykonania wyroku Kaczmarek przeciwko Polsce w zakresie wprowadzenia przesłanek upublicznienia informacji z życia prywatnego osoby zaangażowanej w postępowanie karne, w tym w roli innej niż podejrzany lub oskarżony oraz wprowadzenia przesłanek zwolnienia z tajemnicy komunikacji elektronicznej w celach innych niż procesowe.

Rozważenia i analizy wymaga także ukształtowanie zabezpieczeń proceduralnych dla jednostki chroniących ją przed arbitralną ingerencją w życie prywatne oraz wprowadzenie ujednoliconych katalogów pouczeń dla osób, którym zostały ujawnione informacje ze śledztwa lub dochodzenia, przede wszystkim o konieczności zachowania w poufności informacji i nie rozpowszechniania ich publicznie, chyba że co innego wprost wynika z decyzji prokuratora podejmowanej na podstawie art. 156 § 5 k.p.k. w zw. z art. 12 § 2 ustawy Prawo o prokuraturze.

Marcin Wiącek zwraca się do min. Waldemara Żurka o rozważenie zainicjowania zmian legislacyjnych w Kodeksie postępowania karnego we wskazanych zakresach. Prosi także o stanowisko.

II.501.2.2025