Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Sąd skazał oskarżonego o niepłacenie alimentów na rzecz syna
• Tymczasem jeszcze przed wyrokiem zapłacił on zaległe alimenty  
• Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk złożył kasację od wyroku na korzyć skazanego, wnosząc o umorzenie postępowania

Stan faktyczny 

Obywatel został oskarżony o czyn z art. 209 § 1 k.k., bo od marca do sierpnia 2023 r. uchylał się od wykonania ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego w wysokości 650 zł miesięcznie na rzecz syna. Łączna wysokość zaległości stanowiła równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych.

Sąd Rejonowy wyrokiem nakazowym uznał go za winnego czynu z art. 209 § 1 k.k. w związku z art. 4 § 1 k.k.  Wymierzono mu karę 6 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania 30 godz. nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne miesięcznie. Zobowiązano go też do bieżącej alimentacji na rzecz syna.

Od wyroku nakazowego oskarżony wniósł sprzeciw. Wskazał w nim m.in, że w kwietniu 2024 r. został przesłuchany w charakterze podejrzanego, a w maju 2024 r. uiścił w całości zaległe alimenty. Do sprzeciwu dołączył potwierdzenie wpłaty gotówkowej 3900 zł  tytułem alimentów za czas od marca 2023 r. do sierpnia 2023 r.

Oskarżony wniósł apelację, ale odmówiono jej przyjęcia wobec złożenia jej po ustawowym terminie. Potem sąd nie uwzględnił  jego wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji. Odmówiono też przyjęcia wniosku skazanego o wznowienie postępowania.

Zarzut skargi RPO

ZRPO Stanisław Trociuk zaskarżył orzeczenie na korzyść skazanego. Wyrokowi zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku, naruszenie prawa karnego materialnego - art. 209 § 4 k.k.

Polegało to na jego niezastosowaniu w sytuacji, gdy sąd I instancji ustalił, że oskarżony dokonał jednorazowej wpłaty, uiszczając w całości zaległe alimenty na rzecz syna.

ZRPO wniósł o uchylenie wyroku Sądu Rejonowego i umorzenie postępowania.

Argumentacja kasacji  RPO

Wyrok Sądu Rejonowego w części dotyczącej orzeczenia o karze nie może się ostać, ponieważ dotknięty jest rażącym i mającym istotny wpływ na jego treść naruszaniem prawa materialnego.

Zgodnie z art. 209 § 4 k.k. nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1, który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty.

W art. 209 § 4 k.k. wprowadzono klauzulę niepodlegania karze przez sprawcę przestępstwa niealimentacji w trybie podstawowym (§ 1), którą uzależniono od tego, że sprawca nie później niż przed upływem 30 dni od daty pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego, uiści w całości zaległe alimenty. 

Z analizy akt sądowych wynika, że skazany został przesłuchany po raz pierwszy w charakterze podejrzanego 4 kwietnia 2024 r., a 2 maja 2024 r. wpłacił na konto syna 3900 zł zaległych alimentów.

Okoliczność ta była podnoszona przez oskarżonego wielokrotnie w postępowaniu sądowym. Złożył on potwierdzenie uiszczenia tej kwoty, jak również przedstawił swoje stanowisko na piśmie, informujące o zapłacie zaległych alimentów wraz z kopią dowodu wpłaty. Fakt ten został podniesiony również w sprzeciwie od wyroku nakazowego i został udokumentowany oryginałem wpłaty.

Skoro zatem oskarżony przed upływem 30 dni od pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił na rzecz syna w całości zaległe alimenty objęte zarzutem, to zachodziły przesłanki do skorzystania  z instytucji z art. 209 § 4 k.k. Unormowanie to ma charakter obligatoryjny.

Mimo że sąd I instancji dokonał poprawnych ustaleń w zakresie zapłaty przez oskarżonego całości zaległych alimentów, czemu dał wyraz w uzasadnieniu wyroku, to okoliczności tej nie nadał właściwego znaczenia. Poczynione przez sąd I instancji ustalenie powinno bowiem prowadzić do zastosowania instytucji z art. 209 § 4 k.k. i skutkować umorzeniem postępowania.

ll.510.1384.2024