Biuletyn Informacji Publicznej RPO

7 kwietnia 2025 r. rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek wziął udział w seminarium pt. „Pushbacki. Aspekty prawne, społeczne i humanitarne”, które odbyło się na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego.

W wydarzeniu organizowanym przez Center for the Theory and Philosophy of Human Rights (CENHER) WPiA UŁ wzięli udział również sędzia ETPC dr Anna Adamska-Gallant, sędzia ETPC ad hoc w latach 2014-2016 prof. Ireneusz C. Kamiński (UJ, PAN), podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w latach 2011-2014 prof. Michał Królikowski (UW). Debatę moderował Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego prof. Jacek Chlebny (UŁ).

Rzecznikowi towarzyszył główny koordynator ds. współpracy strategicznej w BRPO Maciej Grześkowiak oraz naczelnik Wydziału Praw Migrantów i Mniejszości Narodowych Marcin Kusy.

Podczas dyskusji Rzecznik zwrócił uwagę na poważne wątpliwości związane z podstawami prawnymi pushbacków w Polsce oraz z praktyką ich wykonywania. Mimo że pushbacki mogą być dopuszczalne w wyjątkowych okolicznościach (jak stwierdził Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku N.D. i N.T. p. Hiszpanii), nie mogą one prowadzić do naruszenia zasady non-refoulement, która ma charakter absolutny.

Rzecznik mówił też o niedawnej nowelizacji ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz wydanym na jej podstawie rozporządzeniu Rady Ministrów wprowadzającym tzw. zawieszenie prawa do azylu. Rzecznik wyraził pogląd, że ustawa ta, a w związku z tym także rozporządzenie, są niezgodne z Konstytucją. Co więcej, tak daleko idący środek ingeruje w istotę prawa wyrażonego w art. 56 ust. 2 Konstytucji, a zatem w ogóle nie mógłby być zastosowany w ramach zwykłych środków konstytucyjnych.