Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Projekt nowelizacji Prawa o ustroju sądów powszechnych budzi wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich co do zgodności z art. 173 Konstytucji RP w zakresie, w jakim uzależnia skuteczność sprzeciwu lokalnego środowiska sędziowskiego wobec odwołania prezesa sądu od przyjęcia uchwały przez Krajową Radę Sądownictwa kwalifikowaną większością 2/3 głosów
• Marcin Wiącek postuluje dostosowanie tego przepisu do wymogów konstytucyjnych, np. poprzez przyznanie uchwale KRS mocy wiążącej niezależnie od większości, jaką została przyjęta (jak było w latach 2004-2017) lub przez przyznanie decydującej roli opinii kolegium czy opinii zgromadzenia ogólnego sędziów danego sądu
• RPO przekazał tę uwagę sekretarzowi stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Arkadiuszowi Myrsze

W odpowiedzi na pismo MS dotyczące opiniowania projektu z 21 stycznia 2015 r. ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych i niektórych innych ustaw (nr UD 206), RPO zwraca uwagę na jedną kwestię. Projektodawca nie zdecydował się na zmianę art. 27 § 5a Prawa o ustroju sądów powszechnych, który obecnie stanowi: 

"Jeżeli opinia kolegium właściwego sądu w przedmiocie odwołania jego prezesa albo wiceprezesa jest negatywna, Minister Sprawiedliwości może przedstawić zamiar odwołania, wraz z pisemnym uzasadnieniem, Krajowej Radzie Sądownictwa. Negatywna opinia Krajowej Rady Sądownictwa jest dla Ministra Sprawiedliwości wiążąca, jeżeli uchwała w tej sprawie została podjęta większością dwóch trzecich głosów".

Analogiczny przepis – uzależniający skuteczność sprzeciwu lokalnego środowiska sędziowskiego wobec odwołania prezesa sądu od przyjęcia uchwały przez KRS kwalifikowaną większością 2/3 głosów – został uznany za niekonstytucyjny w wyroku pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z 9 listopada 1993 r. (K 11/93). 

Mimo to ten przepis został przywrócony w 2018 r. w celu zwiększenia wpływu Ministra Sprawiedliwości na obsadę stanowisk prezesów sadów. W stosunku do wersji przepisu z 1993 r. wymóg zasięgnięcia opinii zgromadzenia ogólnego danego sądu wymogiem zastąpiono zasięgnięciem opinii kolegium.

W świetle orzecznictwa TK art. 27 § 5a Prawa o ustroju sądów powszechnych budzi wątpliwości co do zgodności z art. 173 Konstytucji w zakresie, w jakim uzależnia skuteczność sprzeciwu lokalnego środowiska sędziowskiego wobec odwołania prezesa sądu od przyjęcia uchwały przez KRS kwalifikowaną większością 2/3 głosów. 

Dlatego RPO postuluje dostosowanie tego przepisu do wymogów konstytucyjnych, np. poprzez przyznanie uchwale KRS mocy wiążącej niezależnie od większości, jaką została przyjęta (jak to było w latach 2004-2017), względnie przez przyznanie decydującej roli opinii kolegium czy opinii zgromadzenia ogólnego sędziów danego sądu.

W pozostałym zakresie Rzecznik nie zgłasza uwag do projektu.

VII.510.7.2025