Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich podjął postępowanie wyjaśniające dotyczące zgromadzeń w Poznaniu w sierpniu 2024 r., podczas których publicznie propagowano hasła i symbole zakazanej prawem ideologii nazizmu oraz nawoływano do nienawiści na tle różnic rasowych
• Skierowano pisma do prezydenta miasta Jacka Jaśkowiaka, Prokuratury Okręgowej w Poznaniu, która miała wszcząć śledztwo w sprawie oraz Komendanta Miejskiego Policji  
• AKTUALIZACJA 19.09.2024: Policja odpisała, że trwają dwa dochodzenia ws. publicznego propagowania ideologii nazistowskiej oraz prezentowania w celu rozpowszechniania nagrań propagujących ideologię nazistowską
• AKTUALIZACJA 3.10.2024: Poznań jest miastem otwartym, które stanowczo sprzeciwia się promowaniu treści niezgodnych z prawem lub wykluczających grupy społeczne, czy narażających na powielanie uprzedzeń - głosi odpowiedź Prezydenta Miasta Poznania

Rzecznik - który wykonuje także zadania dotyczące realizacji zasady równego traktowania, w tym monitoruje działania organów ścigania w sprawach przestępstw z nienawiści - podjął postępowanie wyjaśniające dotyczące wydarzeń w Poznaniu.

Z doniesień mediów wynika, że 8 sierpnia 2024 r. grupa mężczyzn przeszła przez ulice miasta mimo utrzymanej przez sąd decyzji o zakazie zgromadzenia. Urząd Miasta miał przyjąć zgłoszenie zgromadzenia, jednak po interwencji mediów zdecydowano o jego zakazie, który utrzymał sąd. Niesiono biało-czerwone flagi z celtyckimi krzyżami, odtwarzano też piosenkę - publicznie propagując hasła zakazanej prawem ideologii nazizmu, w tym nawołując do nienawiści na tle różnic rasowych. 

Według informacji medialnych obecni na miejscu policjanci nie reagowali, wskazując, że zgromadzenie zostało zgłoszone, a uczestnicy "wyrażają swoje poglądy". 

Z kolei 20 sierpnia do Urzędu Miasta na spotkanie z Dyrektorem Gabinetu Prezydenta Poznania przyszło dwóch mężczyzn, którzy mieli biało-czerwone flagi z krzyżami celtyckimi i biało-czerwone opaski na ramię z tymże symbolem. Byli ubrani w koszulki z symbolami kojarzonymi z neonazizmem. W trakcie wizyty interweniowała Straż Miejska, która miała prosić o opuszczenie budynku dziennikarzy dokumentujących wydarzenie.

Prokuratura Okręgowa w Poznaniu miała wszcząć postępowanie w opisanych sprawach.

Ponadto 18 sierpnia 2024 r. na Starym Rynku w Poznaniu umieszczono namiot z banerem jednej z organizacji i krzyżem celtyckim oraz hasłem (cyt.) „Polska bez pedałów". Z głośnika odtwarzano antysemicką piosenkę.  Zachowania te również powinny zostać zbadane pod kątem popełnienia czynu zabronionego.

W piśmie do prezydenta miasta Jacka Jaśkowiaka Marcin Wiącek podkreśla, że wprowadzanie do sfery publicznej postaw motywowanych uprzedzeniami jest niedopuszczalne, a wszelkiego rodzaju nienawistne zachowania powinny spotkać się ze zdecydowaną reakcją właściwych organów. 

Rzecznik zwrócił się do prezydenta o wyjaśnienia ws. działań podejmowanych w celu przeciwdziałania rozpowszechnianiu zakazanych treści i zachowań w przestrzeni publicznej. Pyta też, czy przeprowadzane są regularne szkolenia dla pracowników UM oraz Straży Miejskiej z zakresu równego traktowania, w tym uregulowań dotyczących przestępstw motywowanych uprzedzeniami oraz rozpoznawania nienawistnych, zakazanych prawem treści.

RPO prosi także o wyjaśnienia co do przyjęcia zawiadomienia o zgromadzeniu 18 sierpnia oraz braku wyznaczenia przedstawiciela do udziału w nim. Zgodnie z Prawem o zgromadzeniach organ gminy może wyznaczyć takiego przedstawiciela w każdym przypadku, a jego wyznaczenie jest obowiązkowe, gdy istnieje niebezpieczeństwo naruszenia porządku publicznego w trakcie zgromadzenia.

Do Prokuratury Okręgowej w Poznaniu Biuro RPO zwraca się o informacje o aktualnym stanie postępowań i przeprowadzonych czynnościach, a także o potwierdzenie, czy czynności są prowadzone pod kątem przestępstwa z art. 256 § 1 lub art. 257 Kodeksu karnego.

Komendanta Miejskiego Policji w Poznaniu insp. Roberta Kasprzyka Biuro RPO pyta zaś o działania funkcjonariuszy  w opisanych sprawach, zwłaszcza o wskazanie, czy wszczęto postępowania przygotowawcze, a jeśli tak, to na jakim są etapie. Ponadto prosi o wyjaśnienie, czy przeprowadzane są szkolenia funkcjonariuszy dotyczące identyfikowania i zwalczania przestępstw motywowanych uprzedzeniami.

Odpowiedź KMP w Poznaniu 

W odpowiedzi na pismo I.dz. XI.518.20.2024.MK z dnia 6 września 2O24r. uprzejmie informuję, że w związku z zaistniałym w dniu 8 sierpnia 2024r. na terenie miasta Poznania zdarzeniem, Wydział Dochodzeniowo - Śledczy Komendy Miejskiej Policji w Poznaniu, pod nadzorem Prokuratury Rejonowej Poznań Grunwald w Poznaniu prowadzi dochodzenie, za sygn. akt 4241-5.Ds.3317.2024, RSD 326/24 w sprawie dokonanego w dniu 8 sierpnia 2024r. w Poznaniu, na ul. Półwiejskiej oraz Placu Kolegiackim publicznego propagowania ideologii nazistowskiej oraz prezentowania w celu rozpowszechniania nagrań propagujących ideologię nazistowską oraz użycia w sposób służący propagowaniu ideologii nazistowskiej przedmiotów będących nośnikiem symboli tej ideologii, tj. o przestępstwo z art. 256 § la kk i inne.

Natomiast Komisariat Policji Poznań Stare Miasto, pod nadzorem Prokuratury Rejonowej Poznań Stare Miasto w Poznaniu, za sygn. akt 4243-4Ds.3344.2024, RSD 1352/24 prowadzi dochodzenie w sprawie publicznego propagowania w dniu 18 sierpnia 2024r. w Poznaniu ideologii nazistowskiej podczas zgromadzenia publicznego zorganizowanego na Starym Rynku, mającego promować efekt działalności Stowarzyszenia Instytut Trzeciej Pozycji, tj. o przestępstwo z art. 256 la kk. Ww. postępowania są nadal w toku.

Jednocześnie informuję, że w związku z ww. zdarzeniami w Komendzie Miejskiej Policji w Poznaniu prowadzone są szkolenia z zakresu zapobiegania przestępstwom z nienawiści i ich zwalczania. Na przestrzeni ostatnich trzech lat z przedmiotowej tematyki przeszkolono 361 policjantów KMP w Poznaniu, w wymiarze 2-3 godzin dydaktycznych. Kolejne szkolenia będą realizowane w okresie październik - grudzień 2024 r. Na chwilę obecną potrzebę przeszkolenia w ww. zakresie zgłosiły dwie komórki organizacyjne KMP w Poznaniu oraz trzy jednostki powiatu poznańskiego, podległe KMP w Poznaniu, w łącznej ilości 793 policjantów.

Powyższa tematyka zostanie również ujęta w Planie doskonalenia zawodowego KMP w Poznaniu w 2025 roku - celem realizacji Planu działań Policji na lata 2022 - 2025 w zakresie przeciwdziałania mowy nienawiści, przestępstwom nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość oraz propagowanie faszyzmu i innych ustrojów totalitarnych i będzie realizowana na bieżąco przez przyszły rok kalendarzowy. 

Odpowiedź Jacka Jaśkowiaka, prezydenta Poznania

Odpowiadając na pismo z 5 września br. w sprawie przeciwdziałania rozpowszechnianiu zakazanych treści i zachowań w przestrzeni publicznej, informuję, że Poznań jest miastem otwartym, które stanowczo sprzeciwia się promowaniu treści niezgodnych z prawem lub wykluczających grupy społeczne, czy narażających na powielanie uprzedzeń.

Wyrazem powyższego jest przyjęty, w styczniu bieżącego roku, Program „Polityka Miasta Poznania na rzecz Równości i Różnorodności Społecznej na lata 2024-2026”. Wskazuje on kierunki działań włączających i wspierających równość i różnorodność oraz wzmacniających ich efekty, jak również precyzuje i identyfikuje lokalne działania równościowe i włączające. Miasto prowadzi szereg działań skupiających się na umacnianiu postawy otwartej, tolerancyjnej oraz akceptującej różnorodność. W dniach 21 – 27 września br. trwał Tydzień Różnorodności, który przypominał, że szacunek do drugiego człowieka jest podstawą, a w różnorodności jest siła.

Standard równego traktowania klientów poruszany jest podczas szkoleń wstępnych dla wszystkich nowo zatrudnianych pracowników w Urzędzie Miasta Poznania, a tematyka dotycząca równego traktowania jest też elementem warsztatów dla kadry kierowniczej pn. "Szacunek i dialog w zarządzaniu". Dla wszystkich pracowników rekomendowane jest zapoznanie się z publikacją "Pojęciownik równościowy", w którym wyjaśniane są m.in. pojęcia związane z tzw. "mową nienawiści".

Strażnicy Straży Miejskiej Miasta Poznania (dalej: SMMP) są przeszkoleni z zakresu ogólnych przepisów prawa oraz swoich ustawowych zadań. Uczestniczą w szkoleniach doskonalących, wymaganych przez przepisy, a także generowanych w ramach planu szkoleń wewnętrznych.

Odnosząc się do kwestii zgromadzeń, które odbyły się w Poznaniu, informuję, że do Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Bezpieczeństwa Urzędu Miasta Poznania (dalej: ZKB) wpłynęły zawiadomienia o zamiarze zorganizowania zgromadzenia 8 sierpnia 2024 r. oraz 18 sierpnia 2024 r. W przypadku zgromadzenia zaplanowanego na 8 sierpnia 2024 r. ustalono, że wbrew zapisom ustawy Prawo o zgromadzeniach, udział w nim mogą wziąć jedynie członkowie organizacji Nacjonalistów Ojczyzny Polskiej.

Powyższe dało podstawę do wydania 2 sierpnia 2024 r. decyzji o zakazie przeprowadzenia zgromadzenia. Zgłaszający jednak, pomimo zakazu, przeprowadził zgromadzenie spontaniczne. 18 sierpnia br., na terenie Starego Rynku w Poznaniu odbyło się zgromadzenie w trybie uproszczonym. Specyfiką tego typu zgromadzeń jest fakt, że osoba zgłaszająca nie ma obowiązku podania celu zgromadzenia. Symbolika używana przez organizatorów podczas obu wymienionych zgromadzeń nie jest zarejestrowana jako zakazana na terenie Polski. Została ona zabezpieczona przez Policję i przekazana do prokuratury, celem przeprowadzenia oceny i przeanalizowania użytych symboli, pod względem naruszenia prawa. Wyznaczenie przedstawiciela organu gminy do udziału w zgromadzeniu jest fakultatywne. Dotychczas o zgromadzeniach, zgodnie z przepisami, informowano Komendanta Miejskiego Policji w Poznaniu, a następnie Policja po przeprowadzonej weryfikacji, w ramach swoich kompetencji, informowała Urząd Miasta Poznania (ZKB) o konieczności wyznaczenia przedstawiciela organu gminy do uczestnictwa w zgromadzeniu.

Pracownicy Urzędu Miasta Poznania oraz funkcjonariusze Straży Miejskiej Miasta Poznania nie mają uprawnień do podejmowania działań na podstawie art. 256 Kodeksu karnego . W reakcji na zdarzenie, mające miejsce w budynku Urzędu Miasta Poznania, dyrektor Gabinetu Prezydenta zawiadomił Policję o możliwości popełnienia przestępstwa. W toku dalszego postępowania służby ocenią, czy doszło do naruszenia wyżej wskazanego przepisu prawa.

Poinformowano mnie, że SMMP planuje dodatkowe szkolenia, które pozwolą reagować na powstałe sytuacje i stosować procedury na bardzo wrażliwym społecznie styku wolności słowa i naruszania norm obowiązującego prawa, gdyż kwestie związane z propagowaniem ustrojów totalitarnych, zwłaszcza w zakresie symboliki, nie zawsze są w pełni oczywiste.

XI.518.20.2024