Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Policja oraz Główny Inspektorat Transportu  Drogowego nakładają rozbieżne kary na kierowców za niezatrzymanie się przed sygnalizatorem S-2, tzw. "zieloną strzałką"
• Kierowcy, których takie wykroczenie stwierdza Policja, są traktowani znacznie łagodniej, niż kierowcy, których czyn ujawnia zarządzany przez GITD system CANARD
• W efekcie kierowca, który skręci bez zatrzymania przy "zielonej strzałce , co ujawni CANARD, zapłaci wyższy mandat, a dopuszczalną liczbę 24 punktów karnych przekroczy już przy drugim wykroczeniu, gdy zaś stwierdzi to Policja - dopiero przy czwartym.
• Wobec naruszania konstytucyjnie gwarantowanej zasady równości rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek prosi o stanowisko głównego inspektora transportu drogowego Artura Czapiewskiego 

Obywatele zwracają uwagę we wnioskach do RPO, że w zależności od organu, który ujawnia wykroczenie drogowe, dochodzi do zróżnicowania wysokości mandatu karnego i punktów karnych.  Chodzi o niezatrzymanie się przed sygnalizatorem S-2, tzw. "zieloną strzałką".

Według taryfikatora z rozporządzenia określającego liczbę punktów karnych, za niezatrzymanie się przed sygnalizatorem S-2, przy skręcie w kierunku wskazanym strzałką, należy nałożyć 6 pkt karnych. Obywatele wskazują, że rozporządzenie ustala wysokość grzywny za niezatrzymanie  auta we właściwym miejscu w związku z nadawanym sygnałem świetlnym na 100 zł. Tym samym za niezatrzymanie się przed sygnalizatorem S-2 nakłada się mandat w wysokości 100 zł oraz 6 pkt karnych.

Obywatele zgłaszają jednak także odmienną praktykę. Choć nie podają podstawy prawnej nałożenia mandatu karnego i przypisania punktów karnych, to wskazują, że gdy mandat nakłada GITD - na podstawie zdjęcia w ramach Centrum Automatycznego Nadzoru nad Ruchem Drogowym - to wynosi on 500 zł oraz 15 punktów karnych.

Analiza rozporządzeń prowadzi do wniosku, że do nałożenia takiej kary może dojść jedynie wtedy, gdy takie zachowanie zakwalifikuje się jako przejazd na czerwonym świetle. GITD uznaje, że kierowca nie zastosował się do sygnałów świetlnych (poz. C 02 z taryfikatora punktów) i konsekwentnie nakłada punkty karne za niestosowanie się do sygnałów świetlnych przez kierującego pojazdem (poz. 296 z taryfikatora grzywien) – choć sygnalizator S-2 warunkowo zezwalał kierowcy na wykonanie skrętu.

Wykroczenie polegające na przejeździe bez zatrzymania się przed sygnalizatorem S-2 będzie zatem stanowiło czyn z art. 92 § 1 k.w. Jednakże kwalifikacja prawna ustalana na podstawie przytoczonych rozporządzeń, przyjmowana przez funkcjonariuszy Policji, jak i przez GITD, w takiej samej sytuacji jest odmienna.

Policja uznaje bowiem, że dochodzi do niezatrzymania pojazdu we właściwym miejscu w związku z nadawanym sygnałem świetlnym. Według GITD  dochodzi zaś do niezastosowania się do sygnałów świetlnych. W konsekwencji takie samo zachowanie kierowcy stanowi zupełnie różne czyny, za które nakłada się odmienny mandat oraz przypisuje inną liczbę punktów.

Analiza taryfikatora grzywien przesądza o konieczności kwalifikowania czynu, polegającego na niezatrzymaniu się przed sygnalizatorem S-2, jako zachowania opisanego w § 99 ust. 1 z.s.d. w zw. z § 96 ust. 3 z.s.d. - a zatem jako czyn, za który należy nałożyć mandat 100 zł oraz 6 pkt karnych. Takie zachowanie kierowcy spełnia znamiona czynu zgodnego z wskazywaną przez obywateli dotychczasową praktyką Policji.

Potwierdzają to także przepisy rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych. § 96 z.s.d. określa bowiem warunki dopuszczalności warunkowego skrętu w kierunku oznaczonym zieloną strzałką, w ust. 3 wskazując, że skręcanie lub zawracanie, o których mowa w ust. 1 i 2, jest dozwolone pod warunkiem, że kierujący zatrzyma się przed sygnalizatorem i nie spowoduje utrudnienia ruchu innym jego uczestnikom. Jednakże to § 99 ust. 1 z.s.d. precyzuje, że zatrzymanie pojazdu wynikające z nadawanego sygnału powinno nastąpić przed linią zatrzymania, a w razie jej braku - przed sygnalizatorem.

Czynem przesądzającym o popełnieniu wykroczenia z art. 92 § 1 k.w. jest właśnie niezatrzymanie auta przed linią zatrzymania albo przed sygnalizatorem. Z tego też względu należy przyjąć, że interpretacja takiego zachowania kierowcy, polegająca na niezastosowaniu się do sygnałów świetlnych, za które nakłada się mandat karny w wysokości 500 zł oraz 15 pkt karnych, jest nieuprawniona.

Konsekwencją jest także odmienne traktowanie kierowców w tych samych stanach faktycznych. Jedynym czynnikiem różnicującym jest bowiem to, czy organem nakładającym karę grzywny jest Policja lub GITD. Skutkiem jest naruszenie konstytucyjnie gwarantowanej zasady równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji).

W zgłaszanych przez obywateli stanach faktycznych cechą relewantną jest niezatrzymanie pojazdu przed linią zatrzymania albo sygnalizatorem S-2, gdy sygnalizator ten pokazuje "zieloną strzałkę", a więc warunkowo dopuszcza skręt. Jednakże, w zależności od tego, który organ to ujawnia, dochodzi do jego odmiennej kwalifikacji prawnej. Konstytucyjnie nieuprawnione zróżnicowanie sytuacji kierowców, skręcających bez zatrzymania się przed sygnalizatorem S-2 polega zatem na tym, że potraktowanie kierowcy jest uzależnione od tego, który organ ujawnia czyn i nakłada karę oraz punkty karne za wykroczenie drogowe.  Kierowcy, których zachowanie ujawnia Policja, są traktowani znacznie łagodniej, niż kierowcy, których czyn ujawnił system CANARD.

W efekcie kierowca, który w momencie pokazywania" zielonej strzałki" przez sygnalizator skręci bez zatrzymania się, w razie ujawnienia wykroczenia przez system CANARD przekroczy dopuszczalną liczbę 24 punktów karnych już przy drugim wykroczeniu, zaś w razie ujawnienia wykroczenia przez Policję – dopiero za czwartym razem. Jedyną różnicą jest to, który organ to ujawnił i nałożył mandat oraz punkty karne.

RPO zwraca się do GITD o stanowisko co do zasadności przyjmowanej kwalifikacji prawnej oraz wysokości nakładanego mandatu i przypisywanych punktów karnych w przypadkach ujawnienia niezatrzymania się przez kierowcę pojazdu przed znakiem S-2.

II.519.529.2025