Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Pełnomocnictwo do reprezentowania strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym przed sądem I instancji uprawnia do sporządzania i wniesienia skargi kasacyjnej oraz zażalenia na jej odrzucenie - takie jest stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich dla Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt III OPS 3/25)

Prezes NSA wniósł o podjęcie w międzyizbowym składzie siedmiu sędziów NSA uchwały mającej na celu wyjaśnienie: "Czy zgodnie z art. 37 § 1, art. 46 § 3, art. 175 § 1 oraz art. 194 § 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2024 r. poz. 935, z późn. zm.) pełnomocnictwo do reprezentowania strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym przed sądem pierwszej instancji uprawnia do sporządzenia i wniesienia skargi kasacyjnej oraz zażalenia na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną?".

Stosowanie tych przepisów wywołało rozbieżności w orzecznictwie. Zgodnie z pierwszym stanowiskiem, pełnomocnictwo do występowania przed określonym WSA uprawnia do działania tylko przed nim i nie daje podstaw do sporządzenia i wniesienia skargi kasacyjnej do NSA oraz zażalenia na jej odrzucenie. Uzasadnia się to tym, że pełnomocnictwo należy interpretować ściśle, a reprezentacji strony tylko przed WSA nie można traktować jako pełnomocnictwa ogólnego, lecz jedynie przed wskazanym WSA.

W drugiej grupie orzeczeń przyjmuje się zaś, że pełnomocnictwo przed WSA upoważnia pełnomocnika do sporządzenia skargi kasacyjnej do NSA. Wskazuje się, że oba rodzaje pełnomocnictwa – ogólne i do prowadzenia poszczególnych spraw – umocowują pełnomocnika do wszelkich łączących się ze sprawą czynności, a więc również do wniesienia skargi kasacyjnej. NSA wskazywał m.in., że złożenie skargi kasacyjnej to czynność podejmowana przed WSA. Wszczyna ona postępowanie międzyinstancyjne, w którego ramach sąd I instancji bada dopuszczalność skargi kasacyjnej. Dopiero po przekazaniu przezeń sprawy do NSA postępowanie kasacyjne zaczyna swój bieg. Oznacza to, że dopiero w tym ostatnim postępowaniu może być konieczne złożenie kolejnego pełnomocnictwa, które obejmować będzie występowanie przed sądem II instancji.

Rzecznik zgłosił udział w tym postępowaniu, wnosząc o podjęcie uchwały o treści: "Pełnomocnictwo udzielone osobie wymienionej w art. 175 § 1 – 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi do reprezentowania strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym przed sądem pierwszej instancji uprawnia do sporządzenia i wniesienia skargi kasacyjnej oraz zażalenia na postanowienie odrzucające skargę kasacyjną"

W uzasadnieniu stanowiska  Marcin Wiącek podkreśla m.in, że wykładnia przepisów formalnych powinna zawsze uwzględniać cel i istotę danej regulacji oraz instytucji, której dotyczą. Jak trafnie podnosi się w literaturze, przepisy określające wymagania co do formy procesowej nigdy nie stanowią celu samego w sobie.  

Stanowisko Rzecznika znajduje oparcie w wynikach wykładni przepisów ustawy o postępowaniu sądowoadministracyjnym odnoszących się do pełnomocnictwa, jak i w konieczności zabezpieczenia gwarancji wynikających z prawa do sądu. Tym samym utrzymywanie poglądu przeciwnego byłoby przejawem nadmiernego formalizmu.

Najważniejsze argumenty RPO odnoszą się do następujących  kwestii:

• umocowanie do sporządzenia i wniesienia skargi kasacyjnej (zażalenia) wynika z art. 36 pkt 2 w zw. z art. 39 pkt 1 in principio p.p.s.a.,
• skarga kasacyjna oraz zażalenie na postanowienie ją odrzucające to zwyczajne środki prawne przysługujące od orzeczeń nieprawomocnych,
• treść uchwały zaproponowana przez RPO lepiej realizuje prawo do sądu.

V.511.540.2025.