Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Opisywane w mediach zachowania uczestników "patroli obywatelskich" mogą wywoływać w społeczeństwie poczucie zagrożenia
• Retoryka towarzysząca przemarszom, wyrażająca niechęć i wrogość wobec cudzoziemców, może potęgować uprzedzenia i doprowadzić do aktów przemocy wobec konkretnych grup i osób
• Prezentowanie w sferze publicznej postaw motywowanych uprzedzeniami, w szczególności opartymi na kryterium narodowości czy pochodzenia etnicznego, jest niedopuszczalne i powinno spotkać się z reakcją organów ścigania
• RPO Marcin Wiącek zwraca się do KGP o informacje na temat skali "patroli obywatelskich", pyta też czy są monitorowane
• AKTUALIZACJA 20.11.2024: Od początku września 2024 r. odnotowano 30 opisywanych „patroli”, w których wzięły łącznie udział 953 osoby. Każde z tych zgromadzeń było monitorowane, a policjanci reagowali na wszelkie próby łamania ustalonych norm prawnych oraz zasad współżycia społecznego zarówno przez uczestników zabezpieczanych zgromadzeń, jak i osoby postronne - odpisała KGP.
• W następstwie podjętych przez policjantów czynności służbowych wylegitymowano 531 osób, 23 osoby pouczono, 15 osób ukarano mandatem karnym, sporządzono 21 wniosków o ukaranie do sądu oraz zatrzymano 2 osoby

Z doniesień mediów wynika, że po pobiciu dwóch Polaków przez cudzoziemców 7 września 2024 r. w Śremie, w różnych miejscowościach w Polsce są organizowane tzw. patrole obywatelskie, których celem ma być pilnowanie porządku. 

"Patrole obywatelskie" mają odbywać się w ramach zgłoszonych zgromadzeń publicznych lub zgromadzeń spontanicznych, a ich przebieg jest różny. Według mediów w niektórych miastach uczestnicy „patroli" podnosili ksenofobiczne hasła lub udawali się w miejsca, gdzie mieszkają lub pracują cudzoziemcy. W Żyrardowie miało dość również do przemocy fizycznej, kiedy uczestnicy "patrolu" mieli zaatakować cudzoziemców i wtargnąć do hostelu pracowniczego zamieszkanego przez obywateli Ukrainy, Azerbejdżanu i Gruzji. W tej sprawie, a także w kilku innych sprawach indywidualnych, RPO podjął odrębne postępowania wyjaśniające.

Opisywane w mediach zachowania uczestników "patroli" mogą wywoływać w społeczeństwie poczucie zagrożenia, a retoryka towarzysząca przemarszom, wyrażająca niechęć i wrogość wobec cudzoziemców, może potęgować uprzedzenia i doprowadzić do aktów przemocy wobec konkretnych grup i osób. Prezentowanie w sferze publicznej postaw motywowanych uprzedzeniami, w szczególności opartymi na kryterium narodowości czy pochodzenia etnicznego, jest niedopuszczalne i powinno spotkać się z reakcją organów ścigania.

Marcin Wiącek zwraca się do nadinsp. Marek Boronia o informacje na temat skali zjawiska "patroli obywatelskich". Prosi zwłaszcza o wyjaśnienie, czy monitorowana jest ich liczba i przebieg, a jeśli tak, występuje  o przekazanie takich danych wraz ze wskazaniem miejscowości, gdzie się dotychczas odbyły.

Ponadto RPO pyta, czy w przypadku zgromadzeń, podczas których głoszono publicznie treści ksenofobiczne lub doszło do przemocy, prowadzono czynności w kierunku znamion przestępstwa z art. 119 § 1, art. 256 § lub art. 257 Kodeksu karnego.

Odpowiedź nadinsp. Romana Kustera, zastępcy Komendanta Głównego Policji

Odpowiadając na korespondencję z dnia 21 października 2024 r., dotyczącą organizacji na terenie kraju tzw. „Patroli obywatelskich” informuję, że zagadnienie to znajduje się w zainteresowaniu Policji.

Z pozyskanych informacji wynika, że przyczynkiem do powstania tzw. „Patroli obywatelskich” było zajście, które miało miejsce w nocy 07/08.09.2024 r. na plaży nad Jeziorem Grzymisławskim w Śremie, gdzie doszło do fizycznego starcia między grupą Polaków, a grupą migrantów z Ameryki Łacińskiej, w wyniku, którego jeden z napastników, używając rozbitej butelki, spowodował poważne obrażenia u obywateli Polski, natomiast inni napastnicy mieli m.in. kopać pokrzywdzonych. W następstwie tego zdarzenia spośród pięciu zatrzymanych, czterem osobom przedstawiono zarzut udziału w pobiciu, a jednej osobie zarzut usiłowania zabójstwa oraz udziału w pobiciu z użyciem niebezpiecznego narzędzia.

Przedmiotowe wydarzenie dało impuls do organizowania na terenie kraju tzw. „Patroli obywatelskich”. Są to grupy młodych mężczyzn, organizujące się w celu „obrony” swoich lokalnych społeczności przed rzekomym zagrożeniem ze strony migrantów. Patrole te miały z założenia zapobiegać w przyszłości agresywnym atakom ze strony obcokrajowców.

Na portalu społecznościowym Facebook grupa Patrol Obywatelski publikuje posty dotyczące organizacji wydarzeń na terenie całego kraju. Grupa ta podzielona jest na miasta, gdzie dołączając do chatu danego miasta można sprawdzić miejsce zbiórki oraz oszacować liczbę zainteresowanych osób.

W przypadku pozyskania wiadomości bądź ujawnienia wpisów dotyczących organizacji ww. patroli, informacje takie są przekazywane do właściwych jednostek organizacyjnych Policji, w celu podjęcia działań zabezpieczających.

Od początku września 2024 r. odnotowano 30 opisywanych zgromadzeń „patroli”, w następujących miastach: Bydgoszcz, Gdańsk, Kraków, Lublin, Kórnik, Zaniemyśl, Środa Wielkopolska, Leszno, Jarocin, Gostyń, Śrem, Żyrardów oraz Płońsk, w których wzięły łącznie udział 953 osoby (wg stanu na dzień 28 października 2024 r.). Każde z tych zgromadzeń było monitorowane, a policjanci reagowali na wszelkie próby łamania ustalonych norm prawnych oraz zasad współżycia społecznego zarówno przez uczestników zabezpieczanych zgromadzeń, jak i osoby postronne. W następstwie podjętych przez policjantów czynności służbowych wylegitymowano 531 osób, 23 osoby pouczono, 15 osób ukarano mandatem karnym, sporządzono 21 wniosków o ukaranie do sądu oraz zatrzymano 2 osoby.

Ponadto, w związku z wydarzeniami w Żyrardowie w Komendzie Powiatowej Policji w Żyrardowie prowadzone jest pod nadzorem Prokuratury Rejonowej w Żyrardowie postępowanie przygotowawcze sygn. akt 4222-4Ds.2136.2024 z art. 199 § 1 k.k.

XI.518.27.2024