Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W związku z pandemią więźniowie skarżą się na brak przepustek systemowych i zezwoleń na widzenia z bliskimi poza zakładami karnymi 
• Podtrzymywanie kontaktów z rodziną i światem zewnętrznym dobrze służy celom kary pozbawienia wolności 
• Korzystanie z przepustek systemowych i zezwoleń pozytywnie zaś wpływa na readaptację w społeczeństwie po opuszczeniu więzienia
• Służba Więzienna powinna zatem stworzyć procedury, które nie wykluczałyby takich przepustek i zezwoleń, a jednocześnie zapewniałyby bezpieczeństwo zdrowotne w jednostkach penitencjarnych

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek napisał w tej sprawie do gen.Jacka Kitlińskiego, dyrektora generalnego Służby Więziennej.

Przedłużająca się pandemia SARS-CoV-2 sprawia, że do Biura RPO wpływa bardzo dużo skarg osób pozbawionych wolności i ich rodzin, dotyczących wprowadzonych przez SW obostrzeń wynikających z zagrożenia epidemicznego. 

Wnioskodawcy wskazują na ograniczoną możliwość utrzymywania bezpośrednich relacji ze światem zewnętrznym - głównie wobec braku przepustek systemowych oraz zezwoleń na opuszczenie zakładu karnego bez dozoru i zezwoleń na widzenie poza obrębem zakładu karnego. 

Rzecznik nie ma jednoznacznych informacji w tym zakresie. Dlatego prosi dyrektora generalnego SW o poinformowanie, czy skazani - spełniający wymogi formalne i materialne - dostają zgodę na takie przepustki oraz zezwolenia oraz czy mają możliwość ich realizacji.

Jeżeli nie, to - m.in. wobec długoterminowej perspektywy funkcjonowania w obliczu kolejnych mutacji wirusa - Marcin Wiącek prosi o rozważenie możliwości opracowania zasad i procedur udzielania skazanym przepustek oraz zezwoleń - zgodnych z przepisami i koniecznością dbania o bezpieczeństwo zdrowotne. 

Podtrzymywanie kontaktów z rodziną i światem zewnętrznym należy do oddziaływań na skazanego, dzięki którym można osiągnąć zakładane cele kary pozbawienia wolności. Istotną rolę odgrywają nie tylko widzenia w  jednostkach penitencjarnych, ale także te poza murami, zwłaszcza na etapie tuż przed końcem kary. 

Korzystanie z przepustek systemowych i zezwoleń ma też znaczący wpływ na readaptację skazanych w społeczeństwie. Długotrwała izolacja skazanych w obrębie murów zakładów karnych, z pewnością utrudnia ten proces. 

Zrozumiałe jest, że w czasie wzrostów zachorowań i niestabilnej sytuacji w kraju realizacja widzeń może wydawać się ryzykowna. Podobnie jak w kwestii przepustek, zasadne jest jednak rozważenie możliwości zbudowania mechanizmu, który w przyszłości nie wykluczałby całkowicie tego rodzaju widzeń w czasie pandemii. 

Należałoby zatem oczekiwać, że SW stworzy procedury, które nie wykluczałyby przepustek systemowych oraz zezwoleń na widzenie poza zakładem karnym, a jednocześnie – na tyle, na ile jest to możliwe – zapewniałyby bezpieczeństwo zdrowotne wszystkim w jednostkach penitencjarnych

Kompromisem między koniecznością ograniczenia transmisji wirusa a realizacją celów kary pozbawienia wolności może być wprowadzenie zasady testowania osadzonych – przed wyjściem i po powrocie z przepustki bądź też stosowania kwarantanny dla powracających do zakładu karnego. 

RPO ma nadzieję, że uwagi te przyczynią się do analizy zagadnienia i zostaną uwzględnione przy podejmowaniu decyzji co do funkcjonowania jednostek penitencjarnych w czasie zagrożenia epidemicznego. 

IX.517.2347.2021