Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Przez omyłkę policji, której nie skorygował sąd, obywatelowi przypisano wykroczenie drogowe, którego nie popełnił 
• Przypadkiem miał on to samo imię i nazwisko, co rzeczywisty sprawca z tego samego powiatu - tylko jego adres był zgodny ze stanem faktycznym, ale nie odbierał on korespondencji sądowej 
• Dlatego obywatel dowiedział się o tym, że jest ścigany dopiero, gdy chciał lecieć za granicę, wtedy zapłacił 300 zł grzywny za nie swój czyn 
• Działania podjęło Biuro Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich we Wrocławiu, dzięki czemu osoba niewinna nie figuruje już jako ukarana 

W listopadzie 2022 r. obywatel zwrócił się do PT RPO we Wrocławiu ze skargą i prośbą o wniesienie kasacji od wyroku sądu, którym został zaocznie skazany za wykroczenie drogowe na grzywnę 300 zł. 

Obywatel wskazał, że nie dopuścił się tego czynu i nie został powiadomiony o wyroku. Dowiedział się o nim w lipcu 2022 r. na lotnisku, gdy wraz z rodziną chciał lecieć na wakacje. Okazało się, że jest poszukiwany w związku z niezapłaceniem grzywny w celu odbycia kary zastępczej 10 dni aresztu. Obywatel został zatrzymany i zwolniony dopiero po uiszczeniu grzywny. W tym czasie jego samolot odleciał, musiał kupić nowy bilet.

Po powrocie obywatel podjął starania o wyjaśnienie sprawy. Ustalił, że w 2018 r. doszło do interwencji policji, podczas której ustalono sprawcę zdarzenia drogowego - miał on to samo imię i nazwisko co on. Ponieważ policji nie udało się zatrzymać sprawcy, skierowano do sądu wniosek o jego ukaranie. Z ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego pobrano błędne dane odnoszące się do zainteresowanego (imię, nazwisko, PESEL, imiona rodziców) i takie przekazano sądowi wraz z adresem zamieszkania, który -  dla odmiany ustalony prawidłowo - odnosił się do rzeczywistego sprawcy.

W maju 2019 r. Sąd Rejonowy wydał wyrok nakazowy. Cała korespondencja z nim związana, jak również korespondencja dotycząca egzekucji wyroku, kary zastępczej itp. była kierowana na adres rzeczywistego sprawcy - ten jej nie odbierał. Dlatego bezpodstawnie obwiniony i skazany, wskazany w wyroku nic o tym nie wiedział i nie mógł podjąć kroków dla swej obrony. 

Po wniosku obywatela zwrócono się do Sądu Rejonowego o akta sprawy. Sąd odpowiedział, że po informacji o błędzie z własnej inicjatywy przesłał je Prokuratorowi Generalnemu z wnioskiem o wniesienie kasacji. Prokuratura odmówiła, wskazując że skoro doszło do pomyłki, to zachodzą poważne wątpliwości co do prawomocności wyroku, ponieważ nigdy nie został on doręczony wskazanej w nim osobie. A gdyby nawet przyjąć, że jest on prawomocny, to wykazane nieprawidłowości wskazują nie na konieczność wniesienia kasacji, lecz wznowienia postepowania. 

Sąd przesłał akta sprawy do PT RPO we Wrocławiu. Badając ją, ustalono ponad wszelka wątpliwość, że dane w wyroku wskazywały na osobę niewinną. Ponieważ upłynął termin umożliwiający wznowienie sprawy ze względu na ujawnienie nowych okoliczności, skupiono się na kwestii prawomocności wyroku, co otwierałoby drogę do kasacji.

W korespondencji z sądem ustalono, że stoi on na stanowisku, że wyrok jest prawomocny, gdyż co prawda zawierał błędne dane sprawcy (PESEL i imiona rodziców), ale został przesłany pod adresem rzeczywistego sprawcy. Sąd zadeklarował równocześnie możliwość naprawienia wyroku poprzez wydanie zarządzenia o zwrocie zasądzonej kwoty 300 zł a także postanowienia o sprostowaniu oczywistej pomyłki pisarskiej w wyroku. Nastąpiło to w lipcu i październiku 2024 r.

W realiach tej sprawy wydanie postanowienia o sprostowaniu oczywistej pomyłki pisarskiej co do numeru PESEL i imion rodziców osoby wskazanej w wyroku może budzić wątpliwości. Niemniej działania w sprawie były podporządkowane w pierwszym rzędzie dążeniu do doprowadzenia do sytuacji, w której niewinny obywatel nie będzie  figurował jako skazany. Cel ten został osiągnięty, choć po dłuższym czasie niż należało tego oczekiwać. 

Ponadto zainteresowanemu wskazano możliwość wniesienia pozwu o odszkodowanie i zadośćuczynienie przeciwko Skarbowi Państwa.

BPW.511.157.2022