Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich z niepokojem obserwuje aktualną sytuację na granicy polsko-niemieckiej
• Dlatego zwraca się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o szczegółowe informacje dotyczące procedur przekazywania i zawracania cudzoziemców z Niemiec do Polski
• Pyta także o działalność tzw. patroli obywatelskich w rejonie granicy; czy jest monitorowana i czy podejmowano jakieś interwencje
• Prosi też o informacje, czy odnotowano przypadki naruszenia prawa przez uczestników i czy wpływały jakieś skargi lub zawiadomienia 

Rzecznik Praw Obywatelskich z niepokojem obserwuje aktualną sytuację na granicy polsko-niemieckiej. Zgodnie z doniesieniami medialnymi, cudzoziemcy są przekazywani do Polski w ramach procedury readmisji oraz na podstawie przepisów rozporządzenia Dublin III. 

W okresie od stycznia do końca maja 2025 r. Straż Graniczna miała przyjąć ok. 230 osób przekazanych przez służby niemieckie. Część cudzoziemców jest zawracana do Polski po wydaniu przez stronę niemiecką decyzji o odmowie wjazdu. 

Według informacji rzecznika Nadodrzańskiego Oddziału SG, w pierwszych pięciu miesiącach 2025 r. funkcjonariusze Oddziału zatrzymali 670 cudzoziemców, którym odmówiono wjazdu do Niemiec. Dominują wśród nich obywatele Ukrainy, którzy stanowili ok. jednej czwartej wszystkich zatrzymanych. Pozostali to m.in. obywatele Kolumbii, Etiopii, Afganistanu oraz Somalii.

Ponadto, w ostatnim czasie, w reakcji na doniesienia dotyczące przekazywania cudzoziemców do Polski przez służby niemieckie, pojawiły się tzw. patrole obywatelskie, które prowadzą działania w rejonie przejść granicznych z Niemcami. Zgodnie z informacjami medialnymi podejmują one działania polegające m.in. na blokowaniu ruchu oraz kontrolowaniu wybranych pojazdów wjeżdżających do Polski.

Marcin Wiącek zwraca się do min. Tomasza Siemoniaka o szczegółowe informacje dotyczące procedur przekazywania i zawracania cudzoziemców z Niemiec do Polski.

RPO prosi zwłaszcza o:

• wskazanie podstawy prawnej, na której odbywa się przekazywanie cudzoziemców z terytorium Niemiec na terytorium Polski;
• przekazanie danych dotyczących liczby cudzoziemców przyjętych na terytorium RP z terytorium Niemiec w okresie od października 2023 r. do dnia otrzymania niniejszego pisma (w ujęciu kwartalnym), z wyszczególnieniem obywatelstwa osób przekazanych oraz podstawy prawnej przekazania;
• przedstawienie obowiązujących procedur dotyczących przekazywania cudzoziemców na terytorium RP w ramach:
  1. procedury readmisji,
  2. przepisów rozporządzenia Dublin III,
  3. w związku z wydaniem przez stronę niemiecką decyzji o odmowie wjazdu na terytorium Niemiec;
• wskazanie zakresu informacji przekazywanych stronie polskiej przez stronę niemiecką w ramach każdej z tych procedur, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii, czy strona polska jest informowana o zawróceniu osób, wobec których wydano decyzję o odmowie wjazdu na terytorium Niemiec;
• wyjaśnienie sytuacji prawnej oraz czynności podejmowanych wobec osób, które nie posiadają dokumentów uprawniających do pobytu na terytorium RP, a które zostały zawrócone z terytorium Niemiec po otrzymaniu decyzji o odmowie wjazdu.

Ponadto Rzecznik prosi o informacje nt. skali zjawiska związanego z działalnością tzw. patroli obywatelskich w rejonie granicy polsko-niemieckiej, w tym o wyjaśnienie, czy działalność osób uczestniczących w tych inicjatywach jest monitorowana, a także czy w związku z ich aktywnością właściwych służby podejmowały interwencje. Pyta też, czy odnotowano przypadki naruszenia przepisów prawa przez uczestników oraz czy wpływały skargi lub zawiadomienia do organów związane z ich postępowaniem.

RPO prosi o możliwie pilną odpowiedź.

XI.540.98.2025