Biuletyn Informacji Publicznej RPO

RPO Marcin Wiącek w rozmowie z Jolantą Ojczyk dla portalu Business Insider Polska odniósł się do najnowszej wersji projektu ustawy o przywróceniu ładu konstytucyjnego w sądownictwie, która została opublikowana na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

- Projekt opiera się na założeniu, że zgodnie z orzecznictwem ETPCz i TSUE każdy wyrok sędziego powołanego od 2018 r. narusza prawo do sądu ustanowionego ustawą. Takie założenie jest błędne. (…) Sam fakt powołania sędziego na wniosek nowej KRS nie powoduje, że wyrok wydany z udziałem takiego sędziego automatycznie narusza prawo europejskie czy Europejską Konwencję Praw Człowieka – podkreślił Marcin Wiącek. Dodał, że podobne stanowisko wyraziła Komisja Wenecka, organizacje pozarządowe, np. Helsińska Fundacja Praw Człowieka, OBWE czy rzecznik generalny TSUE.

- Od 2018 r. Krajowa Rada Sądownictwa nie daje wystarczających gwarancji niezawisłości i niezależności procedury powołania sędziego. Jej skład jest uzależniony w zbyt wysokim stopniu od władzy ustawodawczej i wykonawczej. Ale to nie oznacza, że można ustawą cofnąć powołania sędziowskie – zaznaczył Rzecznik, odnosząc się części projektu zakładającej automatyczne pozbawianie statusu sędziów powołanych po 2018 r.

Pytany o sposób na uzdrowienie sytuacji wadliwych powołań sędziowskich, RPO wskazał, że należałoby stworzyć procedurę, która pozwalałaby na zindywidualizowaną ocenę sędziego. - Procedurę, która z jednej strony pozwoliłaby na pozostawienie na urzędzie tych sędziów, co do których nie ma wątpliwości, a z drugiej – złożenie z urzędu albo przeniesienie na poprzednio zajmowane stanowisko tych, którzy zostali powołani w warunkach budzących sprzeciw z punktu widzenia zasady niezależności sądownictwa. Taka weryfikacja jest niezbędna – wyjaśnił Marcin Wiącek.

- Obywatel powinien mieć pewność co do tego, że większość polityczna, jakakolwiek by nie była, nie może z dnia na dzień pozbawić sędziego urzędu. Uczynienie w tym zakresie wyjątku - nawet w dobrej wierze, w celu naprawy skutków kryzysu konstytucyjnego - może stanowić niebezpieczny precedens na przyszłość. Dać sygnał, że poprzez stworzenie odpowiedniej interpretacji prawnej da się pominąć konstytucyjne gwarancje niezależności sądownictwa od aktualnej większości politycznej. Wyroki europejskie można wykonać w inny sposób, niebudzący tyle kontrowersji – podkreślił Rzecznik.

W rozmowie RPO odniósł się także do zmian w uzasadnieniu projektu, proponowanych zasad podważania orzeczeń wydanych przez sędziów nominowanych po 2018 r., w tym tych w sprawach ze skargi nadzwyczajnej oraz do projektowanych zmian w strukturze Sądu Najwyższego.