Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek 3 lipca 2025 r. w „Rozmowie Piaseckiego” w TVN24 mówił o uchwale Sądu Najwyższego w sprawie ważności wyborów prezydenckich oraz wprowadzeniu kontroli na granicy z Niemcami i tzw. "patrolach obywatelskich".

Wybory prezydenckie

Red. Konrad Piasecki rozpoczął rozmowę od uchwały Sądu Najwyższego o ważności wyborów prezydenckich. Rzecznik odpowiedział, że zgodnie z Konstytucją RP każde wybory powszechne, odbywające się w Polsce, są objęte tzw. domniemaniem ważności. 

– To domniemanie ważności (…) może być obalone w stosownym trybie – powiedział. Przypomniał, że cieszą się one tym domniemaniem, dopóki nie zapadnie orzeczenie o nieważności wyborów. 

– Niezależnie od tego, co myślimy o mandacie Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, to domniemanie działa i nie zostało obalone. W związku z czym powinno się odbyć Zgromadzenie Narodowe i prezydent elekt powinien objąć urząd – mówił Marcin Wiącek.

Jednocześnie Rzecznik podzielił zdanie prowadzącego, że w ostatnich wyborach prezydenckich było zdecydowanie więcej protestów wyborczych niż w jakichkolwiek innych wyborach. 

– Rolą też Sądu Najwyższego w takim składzie, a nie innym, było jednak rozładowanie emocji. Przebieg postępowania przed Sądem Najwyższym, rozprawy czy uzasadnienie orzeczeń - ich funkcją też jest pewna moc perswazyjna, pewna legitymizacja tego całego postępowania i budowanie zaufania obywateli do procesu wyborczego – stwierdził Rzecznik. 

Dodał, że on sam nie mógł być jego uczestnikiem, a jedynie obserwatorem zewnętrznym. Wątpliwości Rzecznika budzi m.in. to na jakiej podstawie doszło do pominięcia dwóch sędziów w procedurach opiniowania protestów wyborczych, dlaczego Prokurator Generalny nie został uznany za uczestnika postępowania oraz dlaczego odłożono ad acta wnioski o wyłączenie sędziów.

– Nic nie stało na przeszkodzie, aby Sąd Najwyższy powołał biegłych, którzy mogliby zweryfikować te anomalie i ekspertyzy, które pojawiają się w przestrzeni publicznej i zasugerować ewentualnie przeliczenie głosów w konkretnych obwodach – mówił RPO. 

Podkreślił, że wówczas doszłoby do przekroczenia 30-dniowego terminu, który sąd ma na rozpoznanie protestu wyborczego. – Natomiast z drugiej strony być może społeczeństwo byłoby bardziej przekonane co do prawomocności tego wyniku i mandat prezydenta byłby silniejszy – dodał. 

Wprowadzenie kontroli na granicy z Niemcami 

Prowadzący poruszył temat kontroli na granicy z Niemcami. Rzecznik podkreślił, że jest to decyzja polityczna oparta na przepisach prawa Unii Europejskiej. Dodał, że w kontekście skali zjawiska oraz zachowania tzw. „patroli obywatelskich” zwrócił się do Ministra Spraw Wewnętrznych z prośbą o przedstawienie informacji w tej sprawie. 

– Uważam, że potrzebujemy wiarygodnych, pochodzących właśnie od organów administracji rządowej, danych, informacji. (...) Jaka to jest skala, na jakich podstawach prawnych ci ludzie są przekazywani do Polski? Bo jest kilka różnych trybów, w ramach których można przekazać do Polski z Niemiec uchodźców – mówił RPO. Dodał, że z wiadomości publicznych wynika, że przede wszystkim są to obywatele Ukrainy, a także Kolumbii, Etiopii, Somalii i Afganistanu. 

– Dla mnie jako Rzecznika Praw Obywatelskich jest bardzo ważne też to, jak szanowane są wolności i prawa i godność tych ludzi. Każdy człowiek, niezależnie od tego, na jakiej podstawie prawnej on się dostał do Polski, który podlega jurysdykcji RP, to jest człowiek, któremu przysługują wolności prawa wyrażone w Konstytucji. (…) Państwo powinno się nim zaopiekować – mówił Rzecznik . 

Przedstawił również swe wątpliwości dotyczące działania tzw. „patroli obywatelskich”.
– Z informacji, które do nas docierają, wynika, że „patrole obywatelskie” zajmują się nie tylko patrolowaniem (…). Tam dochodzi do pewnych czynności: legitymowania, przeszukiwania samochodów czy ograniczenia wolności ludzi. To nie ma podstawy prawnej – mówił.